شه‌فه‌ق نيوز/ مه‌سه‌له‌ى راپرسى ئه‌را ئاينده‌ى هه‌رێم كوردستان عراقى بويه‌سه باوه‌تيگ و لايه‌نه‌يل سياسى گرته‌سه‌و له هه‌رێم و وڵاته‌گه، وه‌تايبه‌ت وه‌ل گرفته‌يل ئاسايشى ك وه شيوه‌يليگ كاريگه‌رى له‌بان فكره‌ى بڕيار چاره‌نويس هه‌رێم ديريد له بوار جيوه‌جيكردن.
له‌ى باوه‌ته‌و، شه‌فه‌ق نيوز ته‌ماشاى هه‌ڵويست نويسه‌ره‌يل و توێژه‌ره‌يل عه‌ره‌ب عراقى كرد ك وه فريه‌يى چه‌وديرى روێداگه‌يل ئى مه‌سه‌له ئه‌كه‌ن، ئه‌ويش له زووان ماڵپه‌ڕ ئه‌لحوڕه.
دكتۆر فالح عه‌بدولجه‌بار توێژه‌ر عراقى و دانه‌ر شماره‌يگ كتاو له زانست كۆمه‌ڵايه‌تى و سياسى ئويشێد: من له‌بان ريڕه‌و بريار چاره‌نويس په‌روه‌رده بويمه‌و وه ته‌ئككيديش ئه‌را كورد ماف خوه‌يانه بنيات ده‌وڵه‌ت خوه‌يان بنه‌ن.
وه‌لێ له‌يرا عه‌بدولجه‌بار پرسياريگ ئه‌خاده روێ له‌باره‌ى ده‌سوه‌ركردن هه‌وه‌جه‌ى مه‌رجه‌يل بنياتناين نه‌ته‌وه‌يگ و ئاشكراى كردگه ك مه‌رامى ته‌نيا كوردستان عراق نيه، به‌ڵكوو هه‌ر چوار پارچه‌ى كوردستانه، ئه‌ويش له ئشاره‌تيگ ئه‌را ئه‌وه‌گ كوردستان له‌ڕوى جوگرافيه‌و دابه‌ش بويه‌سه بان چوار ده‌وڵه‌ت توركيا و سوريا و ئيران و عراق.
باس له‌وه‌يش ئه‌كا ك سه‌ركردايه‌تيه‌يل كورد ه‌بى جياوازى روى له بنيات ئه‌و ده‌زگايه‌يله ناكه‌ن ك نه‌ته‌وه دروس ئه‌كه‌ن و گومانيش له تواناى بنياتناين نه‌ته‌وه‌يگ كرد وه حزوور په‌رله‌مانيگ په‌ككه‌فتگ و دابه‌شكرياگ و كيشه‌يل تر، يه‌يش له ئشاره‌تيگ ئه‌را بار هه‌رێم كوردستان عراق.
ئمجا هه‌رچه‌نى جه‌ختيش له‌بان ماف كورد له بريار چاره‌نويس كرد، وه‌لێ له هه‌مان وه‌خت عه‌بدولجه‌بار ئه‌وه وه خواست ئه‌زانێد گ بنيات ده‌زگايه‌يل جوور زانكۆيه‌يل و يه‌كخستنه‌وه‌ى ناوچه‌يل بكريه‌ێد، وه‌لێ راپرسى ته‌نيا وه شيواز له‌ناونى سه‌دان كيشه‌يل تر تاريف ئه‌كا.
جومعه ئه‌لحلفى شاعر و ره‌ساننكار عراقييش له‌بان بريار چاره‌نويس ئه‌را ملله‌ت كورد ك خه‌بات فريه‌يگ داشتگه له ماوه‌ى ده‌يان ساڵ گوزه‌يشت وه‌خاتر مافه‌يل نه‌ته‌وه‌گه‌ى، جه‌خت له‌وه ئه‌كا ك ماف خوه‌يه‌و شيواز ده‌سڵاتى ديارى بكا وه‌و جووره‌گ خوه‌ى ئه‌خوازێده‌ى و ده‌وڵه‌ت سه‌روه‌خوه‌يى ساز بكا.
ئه‌لحلفى ئويشێد: داشتن ماف وه ته‌نيا به‌س نيه، چوينكه وه‌بى ده‌سوه‌ركردن بار گونجياگ ده‌ورگرد و هه‌وه‌جه‌يل تر واقعى كاره‌گه سه‌خت ئه‌دێ، له‌وه‌ر ئه‌وه‌گ بار سه‌خت و سته‌ميگ ئه‌ياده تويش ملله‌ت كورد له بوار جيوه‌جيكردن سه‌روه‌خوه‌يى له‌ى وه‌خه‌ته‌يله.
حارس حه‌سه‌ن توێژه‌ر و نويسه‌ريش له‌ساى بار سه‌خت ئابوورى هه‌رێم كوردستان ئويشێد: ماف سه‌روه‌خوه‌يى كورد په‌يوه‌سه وه خواست ئه‌خلاقيه‌ت تر ك ئه‌ويش توانايگه له‌بان زه‌مانه‌تكردن سه‌قامگيرى و ژيان به‌خته‌وه‌ريگ ئه‌را ملله‌تيگ داواكار سه‌روه‌خوه‌يى.
حه‌سه‌ن له‌ى باوه‌ته‌و باس له ئه‌زموون باشوور سودان كرد ئه‌را ته‌ئكيد له‌وه‌گ ته‌نيا سه‌روه‌خوه‌يى به‌س نيه ئه‌را مه‌ندن ده‌وڵه‌ت سه‌روه‌خوه‌ى وه زينگ و مه‌ردمه‌گه‌ى له ژيان ئاسووده‌يگ بژيه‌ن جوور ئه‌وه‌گ وه‌رجه سه‌روه‌خوه‌يى داشتنه‌سه‌ى.
ده‌وڵه‌ت باشوور سودان چيه حاڵه‌ت ئاژاوه‌و گرژى ئابوورى و سياسى له‌شوون جياوبوينه‌وه‌ى له سودان، ئه‌ويش وه پشتبه‌سانن وه راپرسى مه‌ردمى ك له‌ساڵ 2001 ئه‌نجام دريا.
حارس حه‌سه‌ن باس له‌وه‌يش كرد ك بار هه‌رێمى و ناوده‌وڵه‌تى ئاماده نه‌وينه ئه‌را مامڵه‌كردن وه‌ل هيزه‌يل ناوچه‌يى كورد وه‌تايبه‌ت ك هيمان ناوچه‌يل كيشه له‌سه‌ر وه‌ل حكومه‌ت به‌غدا يه‌كلاوه نه‌كريانه يا وه‌ل مه‌ردم ناوچه‌يى غه‌يره كورد له‌و ناوچه‌يله.
هيمان تائيسه‌يش ناكووكيه‌يل ناونى حكومه‌ت عراقى و هه‌رێم له‌باره‌ى چاره‌نويس ناوچه‌يل كيشه له‌سه‌ر ناونى هه‌ردوگلا يه‌كلاوه نه‌ويه‌و له‌ى باوه‌تيشه‌و كه‌ركوك و بڕيگ تر له ناوچه‌يل پاريزگاى موسڵ بوينه‌سه خاڵيگ جه‌وهه‌رى له‌ى ناكووكيه.
مادده‌ى 140 له ده‌ستوور عراقييش باس له ئه‌نجامداين راپرسى له كه‌ركوك و ناوچه‌يل تر كيشه له‌سه‌ر ئه‌كا ئه‌را ده‌سنيشانكردن ئيراده‌ى هاووڵاتيه‌يليان و ئه‌را ئى مه‌سه‌له‌يشه 31 له كانون يه‌كه‌م 2007 ديارى كريا ئه‌را جيوه‌جيكردنى، وه‌لێ ئى مادده تائيسه جيوه‌جى نه‌كرياگه.
حه‌سه‌ن ئويشێد: بايه‌سه له‌بان كورد جواو ئى پرسياره بيه‌نه‌و: ك ئايا پرووژه‌ى سه‌روه‌خوه‌يى ئمڕوو جوور هه‌ڵبژارده‌يگ دراسه‌تكرياگ ستراتيجى ئه‌خريه‌ێد روێ، يا جوور دروشميگ سياسى ك ركابه‌رى سياسى يا بارودوخيگ په‌يوه‌س وه وه‌خته‌يلى گرێده خوه‌ى؟
عامر به‌در حه‌سون نويسه‌ر و ره‌ساننكاريش باوه‌ڕى ئه‌وه‌سه ك كورد ماف خوه‌ى ديرێد جوور هه‌ر ملله‌ته‌يل تر، وه‌لێ له هه‌مان وه‌خت باسيش له به‌رژه‌وه‌ندى ناونى ملله‌ته‌يل ئه‌كاو ئويشێد: ملله‌ت عه‌ره‌ب هوير له سه‌ڵامه‌تى وڵاته‌گه‌ى ئه‌كا وه‌رجه گشت چشتيگ و ملله‌ت كورديش هوير له سه‌روه‌خوه‌يى ئه‌كا، يه‌يش بيجگه به‌ژه‌وه‌نديه‌يل عراق وه گشتى.
حه‌سون باوه‌ڕى ئه‌وه‌سه ئى قوناغه هه‌وه‌جه ئه‌را ئحساسكردن به‌رزيگ وه وه‌رپرسيارێتى ديرێد له‌لاى سياسيه‌يل ئه‌را ئه‌وه‌گ وه ئاشتى گوزه‌رى بكه‌ن.
له‌لايگ تريشه‌و، گرژى ناونى پيكهاته‌يل كه‌ركوكيش فيشتره‌و بوى وه‌تايبه‌ت دوياى بڕيار ئه‌نجومه‌ن پاريزگا، ك كورد و عه‌ره‌ب و توركمان له‌تى ژيه‌ن له كووتايى ئادار/ مارس وه بوونه‌ى به‌رزه‌وكردن ئاڵاى كوردستان له‌شان ئاڵاى عراقى له‌بان باڵه‌خانه‌يل فه‌رمى حكومى، ك يه‌يش گاميگ بوى و عه‌ره‌ب كه‌ركوك و توركمانيش ره‌تيه‌و كردن.
سه‌رمه‌د ئه‌لتائى نويسه‌ر و رووژنامه‌نويس هوير و ڕاى ئه‌وه‌سه ك بريار چاره‌نويس ئه‌كه‌فێده لاى خود مه‌ردم ناوچه‌يل كوردنشين و هيزه كاراگه‌ى و ئاماژه وه‌يه‌يش كرد ك كورد ماف خوه‌يانه جوور هه‌ر كۆمه‌ڵگايگ تر بڕيار چاره‌نويس خوه‌يان بيه‌ن.
ئه‌لتائى به‌راوردن له‌ناونى پاشايه‌يل به‌سره و رووشنويره‌يلى ئه‌كا وه‌رجه 100 ساڵ و له‌ناونى كورد ئيسه له مه‌سه‌له‌ى داواكارى جووريگ له سه‌روه‌خوه‌يى و كونفيدراڵى و ئاشكراى كردگه ك ئى داواكاريه له‌وه‌ر خوسه‌و كينه‌ت له به‌غدا نيه، به‌ڵكوو له‌وه‌ر مه‌ترسييانه له‌باره‌ى ئاينده.
ئه‌لتائى ئويشێد: به‌سراويه‌يل له‌وه ترسيان ك سياسى به‌غدا په‌يڕه‌و سياسه‌ت ده‌ره‌كى يا سياسه‌ت ئابوورى بكاو بدێده هووكار خراوكردن په‌يوه‌نديه‌يل بازرگانى و زه‌ره‌د بڕه‌سنێده به‌نده‌ره‌يل، له هه‌مان وه‌خت ئاماژه وه‌يه‌يش كرد ك كورديش مه‌ترسى له هه‌ڵه‌يل به‌غدا ديرن ك بخاده‌يانه ناو كيشه‌يليگ وه‌ل ناوچه‌گه‌و جه‌هان، ك يه‌يش له سه‌رده‌م حوكم نورى مالكى سه‌رۆك وه‌رين وه‌زيره‌يل عراقى ره‌نگه‌و دا، ئمجا وه‌و خاتريشه ئه‌لتائى ئويشێد: به‌غدا وه‌رپرسه له مه‌ندنه‌وه‌ى كوردستان يا جيابوينه‌وه‌ى.