راپۆرتەگەی ڤاتیکان کە ئاژانس شەفەق نیوز ئەڵگەردانی کرد باس ئەوە کەێد کە دوبای ١٠ ساڵ لە ویرانکارییەیل داعش لە ناوچەی میژوویی میزۆپۆتامیای بان، هیمان پرۆسەی بیناکردن دڵنیایی لە ناوەین دانیشتگەیل ناوچە مەسیحییەیل وە شیوەیلیگ وریایی وەڕیەو چوود.

 لە راپۆرتەگە سەرەتا باس ئەوە کرد کە لە مانگ حوزەیران ساڵی 2014، موسڵ و دەشت نەینەوا لە باکوور عراق لەلایەن داعشەو داگیرکریان، یەیش ویرانکارییگ گەورە لە دویای خوەی هیشت، کە چارەکیگ دانیشتگەیل کە فرەیان مەسیحی و ئێزیدی بوین، ئاوارەبوین لە شارەگە، وتیش؛ ساڵڕووژ رزگاربوین شارەگە دویای سێ ساڵ بویە و تا ئیسە وە ئازارە و دویای دە ساڵ، ململانییان وە تەواوی کۆتایی نەهاتگە ئەرا خەڵک ناوچەگە.

 لە راپۆرتەگە وتیش: وەگەرد زەردەوامی رخەیل، بەشیگ لە دانیشتگەیل گلەو خوەن، و باس  قەشە مایکل نەجیب کرد  کە ئەرا یەکەمجار لە میژو لە شارەگە پیشوازی لە پاپای ڤاتیکان کردگە، ئومید ئەرا زنیکردن ئومید لەی شارە نشان دا کە کەفێدە میزۆپۆتامیا، کە ئەو جویر هیمایگ میژوویی ئاشتی و وەیەکەوژیان لە کولتوور و ئایینەیل باسی کرد.

لە وەڵام پرسیاریگ لەبان ئەو زەخمە کە لە جەنگ موسڵ مەنیەسەو، قەشە نەجیب وت: “لە دویای ئازادکردن نەینەوا لە دەستی (جیهادیەیل)، گلەوخواردن خیزانە مەسیحییەیل ئەرا موسڵ وە وریایی مەنیە، هەرچەن فرە گرنگە، کە ئی کارەساتە وەبان گشت خەڵک هاتگە، نەک تەنیا مەسیحییەیل “لە وەختیگ ئەوانەیگ لە ژیر دەس داعش لە موسڵ مەننەو باجیگ گەورە دانە.”

 راپۆرتەگە لە زار قەشە نەجیبەو وت: “ئمڕوو ئاڵشتکارییگ راسی بوود”، و “دویای ئازادکردن موسڵ، خەڵک دەسکردنە هەناسەدانیگ ئاسانتر، ژیرخانی موسڵ و دەشت نەینەوایش نووەو کریار وەگەرد خاسەوکردن جادە و باڵەخانەیل، بەڵام ئەوەگ لە گشتی گرنگترە ئاسایشە، کە خەڵک بتوەنن لە نیمەی شەو بگەردن، یا ساعەت دوو یا سێی شەوەکی وەبی هەیچ گیچەڵیگ”. 

 وە قسەی قەشە نەجیب، “تاوانیگ گەورە روی نیەێد، بەڵکم باوەت بویچگ و سادە لە دەورگرد موسڵ وەگشتی و نەوین دەرفەت کار زاقترین پرسە”.

وتیش: “وەگەرد گشت ئەو  پیشکەفتنە لە ئاسایش و ژیرخان ئابووری، خەڵک هیمان دڵەڕاوکێ و دوودڵن، و وەپییان ئەڵاجەویە چوین توەتن وەبی گەرەنتی ئەرا موسڵ یا دەشت نەینەوا گلەو بخوەن”، وتیش  “کەس نیەتوەنێد گەرەنتی بەێد، تەنانەت کڵێسایش، کە ئەوانیش گشت چشتیگ لەدەسدان، لە وەختیگ خیزانەیل نیەتوەنن بەرهەمهاوردن لەناو کۆمەڵگا واز بکەن وەبی ئەوەگ پشتگیری لە حکومەت وەربگرن.

 قەشە نەجیب ئاشکرا کرد کە حکومەت تازە دەسکردیە وە خاسەوکردن چەن کڵێسا و ماڵیک، لە خود وەختەگە قەرەبووکردن کەمیگ بویە، "ئەوە بەس نییە"، و "هەر لە سەرەتای ڕزگارکردن مووسڵ مەسیحییەیل پشت   وە ریخریاگە ناحکومییەیل جویر فەرەنسی و ئەوروپی بەسانە”.

 راپۆرتەگە لە زوان قەشە نەجیب وتیش: بیجگە لە لایەن دارایی، “وەربەسەگە لە نەوین دڵناییە وە بانان، کە بەشیگیان ئویشن ئەگەر ئەو گلە توەنستن وەرد ماڵەیلیان خوەیان ڕزگار بکەن، کی توەنێد گەرەنتی بیەێد کە ئیگلە ماڵەیلیان لەدەس نەیەن؟” 

 وەقسەی قەشە نەجیب، “نیەتوەنید ئەو درەختە وەیی ڕەگ و ڕیشەی رزگار بکەید، کە ریشەگەی ژیان بەخشە، وتیش  “ئاواس کڵدانی لە باکوور موسڵ کە وە کاڵین ڕەنویر ناسیاس، وە تەواوی ویران بویە، بەڵام ئەمڕۆ نووەو کریەێد، و دار و باخیگ ترەک و ماڵ و دوکان هەی کە ژیان تیەێدەو".

نەجیب دیاری کرد مە “نووڕیم کە باوەڕی تەنانەت لە ناو منداڵ و گەورەساڵەیل و هەرزەکارانیش قایمتر بویە و چالاک وەشیوەیگ وەرچەو گەشە کردگە لەوەر ریخریاگە ناحکومییەیل کە پشتگیری ژیان ڕۆحی و باوەڕی کردنە”. 

 قەشە نەجیب وتیش "لەماوەی چوار ساڵ گوزەشتە نیشانەی ئومید هەس"، و مەسیحییەیل جەژن ئیسلامیش وەڕێوەبەن، "ئیمە دی هەکاتی جاران هویر لە ناو و چینەیل نیەکەیمن، لە سەردەم داعش یا قاعیدە: یە مەسیحییە، یە موسڵمانە، یە ئێزیدییە گشتمان هایمنە "برایەتی و ریزگردن یەکتر." 

 قەشە نەجیب هەمیش وت: لەو چوار ساڵە کە لە موسڵ وەسەر بردگە، “هەرگیز نەژنەفتیە هویچ زیانیگ لە هاوسا موسڵمانەیل باێد، وە پێچەوانەیش تەنانەت لە مزگەفتەیلیش لە رووژەیل جمعە  لە پیشکەشکردن وتار، ئەو قسەیلە کە ئازارمان دەن یا سووکایەتی وەپیمان کەن وە شیوەی جویر کافر و موشریک نەمەنیە، و "ئەو کەسەیلە ڕێز لە یاسا نیەگرن کە وتیان مەسیحییەیل  چنە دووزەخ"، وتیش؛ "ئەوانەگ زیان وە مەسیحییەیل رەسنن وە یاسا مەحکومن." 

بەڵام قەشەگە باس ئەوە کرد کە گشتی چەرمگ نییە مڵ ئایدۆلۆژیای زیانبەخش داعش و قاعیدە هیمان لە مەغزەیلیگ هەس بەڵام کەمکەم نیەمینێد. 

 لەباوەت سەردانەگەی پاپا ئەرا عراق وەرجە 3 ساڵر قەشە وت: هەرچەن ئایین دەوڵەت ئیسلامە، بەڵام سەردان و گردەوبوین و تەنانەت  جاروبار هەنەکی لەناوینمان هەس، لەناوەین شێخە موسوڵمانەیل و قەشە مەسیحیەیل، وەبی ئەوەگ یەکتر تویڕە بکەن.

 قەشەی کلدانی لە درویژەی قسەیلی وتیش "ئی وازبوینە هەس، چوینکە یاسا سزای ئەو کەسەیلە دەێد کە زیان وە کەسیگ ترەک  رەسنن، یەیش تونەڕەوەیل شیونێد".  وتیش "ئازادی ئایینی جویر ئەوەگ لە ئەوروپا و تەنانەت لە لوبنانیش هەس لە شوینیگ ترەک نییە، کە لەڕوی ئازادی و ڕادەربڕینی ئایینیەو فرە پیشکەفتگترە لە وڵاتەیل عەرەبی ترەک". 

 ڕاپۆرتەگە لە زوان قەشە نەجیب وتیش: “موسڵ ئەو وڵاتەس کە پێغەمبەر فرە وە جەهان بەخشی، ئمڕوویش، فرە لە موسڵمانان، مەسیحی، ئێزیدی، شەبەک گلەو خوەن ئەرا میژوو خوەیان تا و  ئاشوورناسی لە زوانەوانی دیدگای میژوویی، و تەلارسازی، و گەنجەیل زانکۆ لەلی وەڕگرن ئەرا هیمایگ ئیمپراتۆریەتی ئاشووری و بابل، و ئەرا ئەو میزۆپۆتامیا کوینەگەی، کە لانەی نویسین و مرۆڤایەتی بویە، وتیش؛ وە پەیکەرەیل لەناو جادەیل،  توەنن جاریگ ترەک باس شاه نەبوخەد نوسەر بکەن، چشتیگ کە تا ماوەیگ هویر لەلی دەرنەکریاس لەوەر توومەتبارکردن بتپەرستی.

 هەمیش وت: "کەمتر و کەمتر دویمیمن کەسانیگ کە لە روی ئایدیۆلۆژییەو بەسیانە و هەناێ وە بەیتەی قەشە سوور و سیا لە جادەیل ری کەم، خەڵک سڵاو لەلیم کەن و چای خوەیمن وەبی هویچ رخیگ یا تونوتیژییگ وە ئازادی قسە کەیمن". 

قەشە نەجیب وتیش: "خەڵک خراوەکارییگ فرە لە کردەوەیل داعش دیە، تەنانەت دژ خود ئیسلامیش، ئیسلامیش لەوەر ئەو تاوانبارانە باجیگ فرە داگە، وەجویریگ گلەوخواردن ئەرا مرۆڤایەتی هەس"، وتیش: پاپا سەردان عراق هیچ پەیوەندییگ وەوە نەیرێد و  زانینەیل دژوە مەسیحییەیل شکان.

لە کۆتایی قسەیلی وتیش: "هویچ کەس ئی سەردانە لە یاد نەکردگە، شارەگە ئاماده بوی و گرنگی دا وە سەردانەگەی پاپا تا ئاستیگ کە خەڵک ئویشن ئومید خوازیمن  پاپا گشت ساڵیگ باێد تا هانمان وەرەو کارکردنیگ خاستر بیەێد، بڕیگیش ئومید سەرۆکیگ جور پاپا ئەرا عراق خوازن”.

 ئەڵگەردان: ئاژانس شەفەق نیوز