شەفەق نيوز- هەولێر 

دویای زیاتر لە بیس ساڵ لە رمیان رژیم وەرین، نێچیروان بارزانی چماێ دووارە لە عراق پرسێد، چە لەو "عراق فیدڕاڵی دیموکرات"و مەنیە کە لە ساڵ 2003  پەیمانی وە گشتی دریا؟

لە گفتوگۆیگ ئارام وەلی ئاشکرا، سەرۆک هەرێم کوردستان خوەنستنیگ رەخنەیی ئەرا پرس سیاسی و ئابووری وڵاتەگە پیشکەش کرد، کە ئەزموون هەرێم کوردستان وەرجە 2003 جویر نموونەیگ هاورد لەبان وڵاتیگ بەشبەشەکی وەخوەی دی، ئیجا تەقەلای بیناکردن خوەی دا وەڕی ئەو دەستوورە کە بارزانی وەپی ئویشێد "ئەو دەسکەفت گەورە کە جیوەجی نەکریا".

لەناو هۆڵیگ پڕ لە دروسکەرەیل بڕیار و دیبلۆماسکارەیل و ئەکادیمیایەیل، کە قسەیلی جویر پەیامیگ دووانەکی بوی، لەناوەین ئاگادارکردن بەغداد لە دووارەوکردن هەڵەیە مەرکەزی، و داواکردن لە هاوسایەیل کە رێز لە هاوسەنگی هەرێمییگ ناسک بگرن کە کوردستان خوازێد مقیەتیی بکەێد لە ناوەین تەهران و ئەنقەرە و دیمەشق و واشینتۆن.

"گشت رەنجیگ دایمن ئەرا بیناکردن ئی عراق نووە"، بارزانی ئویشێد، لەناو دانیشن گفتوگۆ لە دیدار خوەرھەڵات ناوڕاس (میری) لە هەولێر وە ئامادەبوین ئاژانس شەفەق نیوز.

باس تەقەلایەیل سەرکردایەتیەیل کورد کورد هەرلە مەسعود بارزانی تا جەلال تاڵەبانی ئەرا دامەزرانن دەوڵەتیگ ئەو زیانە کە ئەرا کەسیان ساڵ وەسەر کورد هات بخەێدە پشتسەر، وەلێ خەوەگە وەجی نەهات، چوینکە ئەو دەستوورە کە وە دەسکەفتیگ نیشتمانی گەورە زانست، وەبی جیوەجیکردن گیر هات.

 دەستوور: لە دەسکەفتیگ نیشتمانی ئەرا دەقیگ پەککفتگ

سەرۆک هەرێم کوردستان نووڕێد کە گەوهەر قەیرانیەیل درویژماوە ناوەین هەولێر و بەغدا، لە باوەتەیل بودجە و نەفت تا مادە 140 و هیزەیل پیشمەرگە، گلەو خوەن ئەرا وەپشتگووشخستن جیوەجیکردن دەستووریگ زیاتر لە 80 لە سەد عراقیەیل دەنگ وەبانی دانە.

ئەگەر لە شیعە بپرسر ئەوان لە گوزەشتە رخیان چوود، و ئەگەر لە سوننە بپرسێ، ئویشن بانان نادیارە، وەلێ کورد لە گوزەشتە و ئیرنگە و بانان وەیەکەو رخ دیرن، وەی قسیە بارزانی قەیران بڕوایی لە عراق کوڵبڕەو کەێد.

وتیش: ئارامی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی وڵات وەجی نیەتیەێد مەگەر وە پابەندبوین راسگانی وە خاڵەیل دەستوور، نەک وە وتارەیل سیاسی.

هەرچەن ناکۆکی وەردەوام هەس، بارزانی دووپات کرد کە قویلایی ستراتیژی هەرێم کوردستان خوەی بەغدادە، وتیش: بە بڕواییگە لەلای ئیمە.

 وتیش: پەیوەندی وەرد حکومەت فیدراڵی بایەسە لەبان لەیەکفامسنن و هاوبەش راسگانی بوود، نەک مەرج و گرەو لەبان موچەی فەرمانبەرەیل یا دەسەڵاتەیل هەرێم.

 هەناێ باس دیموکراتی کرد، هوشداری لەوە دا کە وە تەنیا هەڵواژردن وەرزانە کوڵپرەو بکریەێد، دیاری کرد کە دیموکراتی "دیاریی" نییە کە لە دەیشتەو بارێدەی، وەلێ رەفتار و وەرپرسایەتییگە لەناو مەردمەو دروس بوود، وە دروسکردن دامەزراوەیل و بڕوایی و دادپەروەری.

لە خوەنستنیگ فراوانتر ئەرا سیمای عراقی، بارزانی دوینێد کە ئمڕوو سەختیە گەورەگە ئاسایش نییە، کە وەشیوەیگ خاسەو بویە، وەلێ لە لاوازی دامەزراوەیلە، کە بەغداد پایتەخت لە رووژ تەقینەوەیل کەفتە رووژ قەرەباڵغ لە هامشوو، و هیمان تەزین دروسکردن دامەزراوەیل پەک گەشەکردن دەوڵەت خەێد، و هوشداری دەێد لە "وە کەسایەتیکردن دامەزراوەیل"، و داوا کرد هویر دەوڵەت لە تاکە کەسەیل بکەفێدە لای دامەزراوەیل ئەرا مسۆگەرکردن ئارامییگ سیاسی هەمیشەیی.

بارزانی وتیش: هەڵوژاردن هاتگ عراق گرنگترینە لە ساڵ 2005ەو تا ئیسە، و ئەنجامەیلی ئەوەسا ریڕەوی وڵات دیاری کەێد یا وەرەو چاکسازی یا وەرەو بەسیان.

هەمیش هوشداری دا کە عراق نیەتوەنێد وەردەوام بوود کە هەر مانگیگ شەش ملیار دۆلار مووچە بەێد، هوشداری لە قەیرانیگ دارایی گەپ دا ئەگەر نرخ بەرمیلیگ نەفت لە 50 دۆلار هاتە خوار.

 ئویشێدیش: وەخت ئاڵشتکردن دەزگایی راسگانی لەناو دەوڵەت هات، نەک تەنیا وسیان لەبان گلەوخواردن ئەرا شکومەنی جارانی و دروشمەیل نیشتمانی.

" دەوڵەت سەرلەنوو بینا بکە، و ئەرامان بویش چە توەنێ ئەرا نەوەی نوو پیشکەش بکەێ"، وەی بانگەوازە لەباوەت گڵنکب بانانیگ جیاواز کۆتایی وە قسەگەی هاورد.

رخباری چەک لە دەیشت دەسەڵات دەوڵەت 

بارزانی لەلای لەپای رەوتەیل ناڕەزایی وسیا، کە وت: شکستهاوردن ناڕەزاییەیل تشرین، وە مدوو "دروشمەیل تا واقعی" بوی، دووپاتیش کرد کە رخباری راسگانی لەبان عراق گەنج یا بانگەوازەیل ئاڵشتکاری نییە، بەڵکم ئەو هیزەیلەسە کە چەک لە دەیشت چوارچێوەی دەوڵەت دیرن.

لە شیوەزاریگ نەچاشیاگ لە ئاشکرایی، وت: ئەو درۆنەیلە کە هەرێم کوردستان کردنە ئامانج لە لایەنەیلگەو دەرچگن کە "مووچە لە دەوڵەت عراق وەرگرن"، هوشداری دا کە یەیش هەڕەشەی راستەوخۆە ئەرا سەرەوەی عراق.

وە ئاشکرای وتیش: دی کوردستان لەبان پەلامار درۆنەیل بیدەنگ نیەوود.

داوا کرد گشت هیزەیل لەژیر فەرمان فەرماندەیی گشتی هیزە چەکدارەیل بخریەن، و هوشداری دا کە مەنین ئی رەوشە وەیجویرە نیەمینێد.

لە باوەت سیاسەت هەرێمیڕ بارزانی هاوسەنگییگ ناوەین واقیعی دیبلۆماسی خستە وەردەس.

کە وەرد ئیرانەو، دووپات کرد کە هەرێم کوردستان هەڕەشە لەبان کۆمار ئیسلامی کراس نیەکەێد، و پەیوەندییەیل ئابووری ساڵانە ناوەین دوو لایەن لە 11 مليار دۆلار رەد کرد.

دیاری کرد کە چەوپیکەفتن ریبەر ئیرانی عەلی خامەنەئی، لاپەڕەی نوویگ لە پەیوەندیەیل واز کرد، دووپاتیش کرد کە کوردستان نیەووودە سەرچەوەی رخباری لەبان ئیران، بەڵکم بوودە کاردار ئارامی.

لە باوەت تورکیا، بارزانی باس پەیوەندییەیل وەرد ئەنقەرە وە دووسانە و جیاواز کرد، و باس جددیەی تورکیا کرد لە چگن وە پرس ئاشتی هەرچەن یەواشە.

وەلێ لە خود وەختەگە هوشداری دا کە بازیەیل پەکەکە شایەت زەرەد وە گەل کورد بڕەسنن، و دەرفەتیگ میژووی ئەرا یەکلاییکردن جەنگ لەدەس دەێد.

لە باوەت سوریا، ئاگاداری کرد کە وڵاتەگە کەفتیەسە نوای دویاترین دەرفەت ئەرا دەسکردن وە گام نوویگ، و داوا لە کوردەیل ئەورا کرد روی وەرەو دیمەشق بکەن و بچنە ناو کاروبار سیاسی جویر خاوەن ماڵ نەک جویر میوان.

دووپاتیش کرد کە دەوڵەت سوریا وە مەرکەزی وەڕیەو نیەوریەێد لەناو وڵاتیگ لە پیکاتەیل فرە، هوشداری دا کە هەر دەسوەردانیگ دەرەکی با سەربازی لە پرس کورد سوریا وەرەو چارەسەری نیەوەێد بەڵکو وەرەو قەیرانەیلیگ زیاتر.

 سەروک هەرێم کوردستان ئافەرین لە رۆڵ ئەمریکا کرد لە پشتگیریکردن هیزەیل پیشمەرگە لە جەنگ داعش، و باس پشتگیریکردنی ئەرا سیاسەتەیل دۆناڵد ترەمپ سەرۆک ئەمریکا کرد ئەرا وەجیهاوردن ئارامی لە ناوچەگە.

 باس پەیوەندییەیل وەرد واشینتۆن کرد و. ستراتیژی و دەرفەتیگ کە بایەسە مقیەتیی بکریەێد، وتیش: هەرێم کوردستان جویر هاوپەیمانیگ نووڕێدە ئەمریکا کە لە تاریکترین رەوشەیل دەسمیەتیی داگە.

وەرەو عراقیگ دامەزراوی نوو

نێچیروان بارزانی لە پایان قسەیلی لە دیدار خوەرھەڵات ناوڕاس میری، باس ئومید خوەی کرد کە هەڵوژاردن هاتگ بوودە خاڵیگ ئەرا چگن وەرەو گام نوویگ لە دروسکردن دامەزراوەیل، و جیوەجیکردن دەستوور، و وەجیهاوردن هاوبەشی راسگانی ناوەین بەغداد و هەولێر.

وتیش: دیموکراتی لە عراق وە قوناغیگ ئاڵشتکردن چوود، وەلێ توەنێد بڕەسێد ئەگەر ئیرادەی سیاسی و ئازایی بوود ئەرا جیوەجیکردن یاسای لەبان گشتی.

  ئارامی وە دروشمەیل یا گوزەشتە وەجی نیەتێد، بەڵکم وە بیناکردن دامەزراوەیل هازداریگ مقیەتی لە بانان گشت عراقیەیل بکەێد. 

بارزانی ئویشێد.