وه‌ختێگ هێزه‌یل هاوپه‌یمانه‌يل په‌لامار رژيم به‌عس عێراق و به‌غداێ پایته‌خت دان و حكوومه‌ت دیكتاتۆری عێراق وه‌سه‌رۆكایه‌تی سه‌دام حوسێن رمانن، شاره‌زایه‌يل باس له‌وه كه‌ن ك له‌شوون 12 ساڵ تا ئيسه عێراق ئامانجه‌یل هاوپه‌یمانه‌يل و ئۆپۆزسیۆن ئه‌ووه‌خت عێراقه وه‌دی نه‌هاوردگه و عێراق له دیكتاتۆریه‌ته‌و وه‌ره‌و به‌شبه‌شه‌وبوين هه‌نگاو نه‌ێد.
رووژ 9-4-2003 هێزه‌یل ئه‌مریكا له‌شوون 3 هه‌فته جه‌نگ تويه‌نستن بڕه‌سنه به‌غدا و حكوومه‌ت به‌عسی عێراق بڕمنن و په‌یكه‌ر برۆنزی سه‌دام حوسێن دیكتاتۆر له مه‌يدان فرده‌وس شار به‌غدا بارنه خوار.
ئايا عێراق دوياێ سه‌دام له‌شوون گوزه‌يشتن 12 ساڵ له‌بان رميانێ، ڕه‌سیه‌سه كووره، ئایا ئه‌و عێراقه‌گ هاوپه‌یمانه‌يل و ئۆپۆزسیۆن عێراق وه‌رجله په‌لامارداين سه‌دام و رزگاركردنێ له‌ده‌س به‌عسییه‌يل، وێنه ئه‌ڕاێ كيشاوين، ئيسه له ئه‌رز واقع وجوود دێرێ، چه‌ودێره‌يل له‌يه‌كدانه‌وه‌ێ ئه‌وه ئه‌ڕا عێراق دوياێ سه‌دام كه‌ن، ك عێراق دوياێ سه‌دام دیارییگ زه‌ڕین بوی له‌لایه‌ن ئه‌مریكا و رووژئاواوه پێشكه‌ش ئيران كريا، بڕێگیش لێوا له‌يه‌كێ ده‌نه‌و سه‌ره‌تاێ ده‌س وه‌پێ كردن نه‌خشه‌ێ دابه‌شكاری عێراق له‌لێ كه‌فتگه‌سه‌و، يه بێجگه له‌وه‌گ له روی ئه‌منییه‌و عێراق له 2003ه‌و تا ئيسه وه‌رده‌وام له‌به‌ش ناوڕاس و باشوورێ كۆشتن و بڕین وه‌شێوه‌ێگ وه‌رفر‌اوان وجوود دێرێ تا ئيسه‌يش، له‌باره‌ێ ئاسۆی ده‌وڵه‌ت عێراقیش له‌دوياێ 12 ساڵ شاره‌زایه‌يل له گشت لاێگه‌‌و پێشبینی له‌یه‌كهه‌ڵوه‌شيانه‌وه‌ێ عێراق كه‌ن و ئيسه‌يش عێراق وه وڵاتێگ پارچه‌بوی وێنه كه‌ن، ك كۆمه‌ڵگه‌ی ناوده‌وڵه‌تی خوه‌ێ له‌و واقعه دزیه‌سه‌و و دگان وه‌پێا نيه‌نه‌ێد.
له‌وباره‌وه د.مارف عومەر گوڵ، پسپۆر زانستە سیاسیەگان لە زانکۆی سلێمانی له‌وباره‌وه ئويشێ، له عێراق دوياێ سه‌دام ئه‌وه‌گ تا راده‌ێ خاسێگ ئامانجه‌یلێ هاتگه‌سه دێ، كورده، تا ئيسه‌يش زینگترین و وه‌هێزترینن له عێراق، وه‌لێ تا ئيسه‌يش ره‌گ و ریشه‌ێ به‌عس له‌عێراق و ده‌ورووه‌رێ مه‌نگه و وه‌وجووره‌گ ئاشكراس به‌شێگ له ئه‌فسه‌ره به‌عسییه‌گان سه‌ركردایه‌تی تیرۆریسته‌یل داعش كه‌ن.
هه‌ميش وت، هه‌رچه‌ن رژيم به‌عس له 2003 رميا، وه‌لێ له‌شوون كه‌فتن به‌عس تا ئيسه‌يش سه‌قامگیری له عێراق نه‌هاتگه‌سه دی، بێجگه له ناوچه‌یل كوردستان، هه‌رچه‌ن هه‌وڵ و په‌لامار فره‌ێگ بويه تا سه‌قامگیری له ناوچه‌یل كوردستان نه‌مێنێ، وه‌لێ خوه‌شبه‌ختانه هێزه‌يل كوردی و ئاسایش حكوومه‌ت هه‌رێم تويه‌نستنه سه‌ركه‌فتگ بوون له جێگیری دوخ ئه‌منی له‌كوردستان.
ئاماژه وه ئه‌وه‌يش كرد ك ئيسه عێراق مه‌يدان ململانی هێزه ناوخوه‌يی و هه‌رێمی و ناوده‌وڵه‌تییه‌گانه، ناكووكییه‌يل تائفییش وه زویی چاره‌سه‌ر نيه‌ون، وه‌يخاتره وه واقع عێراق له‌بان 3 ناوچه‌گه دابه‌ش بويه، وه‌لێ كه‌س تا ئيسه دگان وه‌و دابه‌شبوينه نه‌ناس.
د.نه‌جات عه‌بدوڵا سه‌رۆك ئه‌كادیمیای كوردی له‌وباره‌وه ئويشێ، ئه‌و ئامانجه‌يله‌گ وڵاته‌یل زلهێز ئه‌ڕا دوياێ رميان رژيم به‌عس داشتنه‌ێ نه‌هاتنه‌سه دی، عێراق له وڵاتێگ دیكتاتۆرییه‌و ئه‌ڕا وڵاتێگ دابه‌شبوی هه‌نگاو نه‌ێد، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌گ ده‌یان جمشت جهادی و رێكخرياگ تیرۆریستی له‌تێ دروس بويه.
هه‌ميش وت، دوياخر عێراق كه‌فته ده‌س سیاسه‌تمه‌دار و بازرگانه‌يل، ئه‌وقه‌ره به‌رژه‌وه‌ندی ئيران له‌لايانه‌و گرنگه، عێراق وه‌لايانه‌و گرنگ نییه، وه‌يخاتره ئيسه عێراق ها له ناونی مان و نه‌مان و هویچ سه‌روه‌ری و سیاده‌ێگ له‌خوه‌ێ نه‌ێرێ، ته‌نانه‌ت ئاسمان وڵاته‌گه‌ێ خوه‌ييش نييه ده‌سێ، بويه‌سه 3 به‌ش جیاجيا، وه‌لێ كۆمه‌ڵگه‌ێ ناوده‌وڵه‌تی ئی واقعه تا ئيسه قه‌بول نه‌كردگه.
ا. ج