بەشیگ لە ژنەیل عراق پەڵپ شیروایی گرانیگ کەن، گوایە تا بانان خوەیان قایم بکەن، چوینکە گەنجەیل لەبان سۆشیال میدیا پەیوەندی فرەیگ وەرد دویەتەیل دیرن، هەمیش چەو بڕینەسە ناودیارەیل و (بلۆکەرەیل)، ئەوەیش وەگەرد زیایبوین تەڵاق رەوژانە لەلای دادگایل، وەگورەی ئەو پسپۆڕەیلە ک لە خود وەختەگە دووپات کردن ک گرانی شیروایی مقیەتی پەیوەندی ژن و شوی نیەکەێد وەگورەی گونجیان و رێزگردن و بڕوایی و لەیەکڕەسینەوەی ناوبەینیان.
عراقیەگە نیەخوازن
هاووڵاتی محمد ئەسەدی خەڵک پارێزگای کەربەلا، ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: فرەی گەنجەیل بیکارن، و ئەوەگ لەلیان لە کەرت تایبەت کار کەێد کرای رووژانەی لە ٢٥ هەزار دینار زیاتر نییە، و یەیش تەنیا بەش خەرج رووژانەی خوەی کەێد.
وتیش: هەنای گەنجەگە دڵی ژنخوازین تواێد، کەفێدە وەر پەڵپەیل فرەیگ، ک داوای ٢٥ مەلیۆن شیروایی پیشەکەی و چەنە خوەییش لە پشتئەخت لەلی کەن، و گەنج وەپی نێکریەێد ئی بڕە پویلە پەیا بکەێد، ئەراوە گەنجەگە مینەی ژنیگ کەێد عراقی نەوود تا بخوازێدەی.
ئەسەدی هەمیش ئویشێد: گەنج عراقی دەسکردە رویکردن وەرەو دەوڵەتەیلیگتر جویر سوریا و لوبنان، ک ئی دوو وڵاتە قەیران ئابووری دیرن ک هیشت باوانەیل خەرج شویکردن دویەتەیلیان کەمەو بکەن، ئەراوە گەنجەگە روی وەرەو لایان کەێد چوینکە شیروایان ئەرزانترە، ک شیروایی دویەتەیلیان لە ٢٠٠٠ دۆلار زیاتر نییە، و هەمیش هەکاتی ژن عراقی پەڵپ نەیرێد.
ئەسەدی دیاری کەێد ک ژن عراقی دویای ماوەی کەمیگ لە شویکردن، دەسکەێدە پەڵپەیل بی کۆتایی، جویر دەرچگن ئەرا چیشتەخانەیل، یا ئەرا گەردین لە وڵاتیگتر، یا هەمیشە دڵنگ سینێد، و سەردان ساڵۆن جوانکاری وداوای مکیاج کەێد، و ئەو گەنجە ک کرا رووژانەگەی ٢٥ هەزار دینارە لە کوو توەنێد ئەو داوایلە جیوەجی بکەێد؟، ئەراوە پەنا وە ژنەیل دەیشت عراق بەێد، ک ئەو پەڵپەیلە نیەگرن، باوجی وەگورەی توانای شویەگەی رەفتار کەێد، و دەسمیەتیی دەێد و خزمەتی کەێد.
هەرکە لە چەو دووسی رەنگینە
لەلای خوەییش؛ شەهلا حافز خانمە توێژێنەر کۆمەڵایەتی ئویشێد: رویکردن گەنجەیل ئەرا خوازین ژنەیلیگ نە لە عراق لەوەر بڕیگ هوکار تیەێد، جویر ئەوە ک ئەو ژنەیل سوری و لوبنانیە ک هانە عراق شیروانییان لە ٤٠٠٠ دۆلار زیاتر نییە، و هەمیش ئەو ژنەیل بیگانە وەشیوەی گشتی پەڵپیان کەمە وەگورەی دویەت عراقی.
شەهلا خان لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وتیش: بەشیگ لە گەنجەیل نووڕێد ک ژنەیل عەرەبی یا بیگانە لە ژنەیل عراق رەنگینترن، و ئەوەگ فرەتر بیزار گەنج عراقی کەێد ئەوەسە ک ژنەگە هەر هەفتیگ چوودە ماڵ باوانی، وەلێ ژنە عەرەبیەگە ئی کارە نەیرێد، ک وەیجویرە گرفتەیل خیزانی کەمترە.
دەرفەتیگ ئەرا دەوڵەمەنی
لەلاییگتر، هاووڵاتی عەلی کەریم خەڵک پارێزگای کەربەلا ئویشێد: ژنەیل فرە زیای چن لە داوای شیروایی، و ئەوە بەشیان نیکەێد و بڕ فرەیگیش لە تەڵا توان، و وەگەرد گرانی ئی مەوقە و کەمی دەرفەت کار، ژن خوازین لە جاران سەختترەو بوی.
کەریم ک تەمەنی ٢٩ ساڵە، و هیمان ژن نەخوازیە، ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: بەشیگ لە ژنەیل شویکردن لەلایان جویر پڕوژەیگ بازرگانیە و دەرفەتیگە ئەرا دەوڵەمەنی، ک وە تەما داوای شیروایی فرەیگ کەن، ئیجا مرافەیگ وەگەرد شویەگە دروس کەن، تا ئەو پویلە بوەن.
دیاری کەێد ک وەرجە ماوەیگ چگە داوای ژنیگ، وەلی نەتوەنست داوایلی وەجی بارێد، ک داوای ٩ مەلیۆن دینار تەڵا لەلی کردنە.
ڤد؟
وەرانوەر ئەوە، ژنیگ خەڵک بەغداد پایتەخت ئویشێد: داوای شیروایی فرەیگ کاریگ ئاساییە لەسای وازبوین ئیسە لەناو کۆمەڵگا، ک سۆشیال میدیا رخیگ لەناو دڵ ژنەیل پەیا کرد، لە پەیوەندی فرەیگ لەلای گەنجەیل، ک دوینیمن گەنجەگە چەن ژنیگ ناسێد، هەرچەن خوەی مارە بڕیە یا ژن خوازیە.
ئەو دویەتە ک داوای کردنە، ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: داوای ١٥٠ مەلیۆن دینار پیشەکی و ئەوەنەیش لە پشتئەخت کردمە، تا ماف خوەم مسۆگەر بکەم، وتیش؛ ئەگەر پیاوەگە راس کەێد پاپا لە پویل شیروایی نیەکەێد.
ژنیگیش خەڵک پارێزگای دیوانیە باس شویکردنی کەێد، و ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: کابرایگ فەرمانبەر لە فەرمانگەیگ وەگەرد خوەم کار کەێد، هاتە داوام، منیش داوای ٧٥ مەلیۆن پیشەکەی و ئەوەنەیش پشتئەخت کردم، و بایەتە ماڵەگەمان وەناو خوەم بوود، تا ئەگەر کورەگە سوو دوو سوو ئاڵشت بوی منیش چشتیگ داشتوم، هەرچەن کوڕ خاسیگە، و ئەویش وەی پەڵپە رازی بوی و سویر کردیمن.
ئەڕا چە شبروانیی گرانە؟
خانمە مامووستا لە زانکۆی بەغدا، د. فەرەح قوڕەیشی ئویشێد: ئەو تەڵاق و جیاوەبوین فرە ک لەی سەردەمە بوود، هیلێد شیروایی زیای بوود، هەرچەن شیروایی ئەرزشدار ژنەگە نیەکەێد، وەلێ مسۆگەرکردنە ئەرا مافەیلی وەگورەی شەریعەت ئیسلامی.
فەرەح خان لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: جاران شیرواییەگە ئەوە بوی ک پرسیار لەبان رەوشت و ناو و پایە و رەفتار پیاوەگە کردیان، وەلێ ئیسە بەشیگ لە ژنەیل هویریان کەفێدە لای پویل و چشتەیل شیوەیی، ک لەلای خوەیانەو پویل ئەرزشیگ دەێدە هاوسەرگیری و مقیەتیی کەێد، و یە راس نییە، باوجی کارەگە وەگورەی گونجیان و رێزگردن و بڕوایی و لەیەکڕەسینەوە رەسێدە ئەنجام.
وتیش؛ چەو لەچەو بڕینیش هیلێد شیروایی زیای بوود، ک چەوکەفتن وە چشتەیل ناو سۆشیال میدیا و ئەو ئاهەنگ و سویرەیل گرانە، و ئەو مکیاج و ماشینەیلە وەلایەن کەسەیلیگ وەناوبانگ و بلۆکەر لەناوی بڵاو بوود، کاریگەری لەبان ژنەگە دیرێد، ک هیلێد شیروایی فرەیگ داوا بکەێد.
وتیش؛ ئەوسا ژنەگە سەبر داشت، و وەبەش خوەی رازی بوی، وەلێ ئیرنگە بەشیگ لە ژنەیل خوازن وەزوی گشت چشتیگ بکەفێدە دەسیان، خو ئەگەر چەویان کەفتە سۆشیال میدیا پەڵپیان زیاترەو بوود، و کەفنە ئەو باوەڕە ک ئەرزش خوەیان لە گرانی شیرواییە، ئەراوە بابەتە لەی شیوەی هویرکردنە دویر بکەفن، وەتایبەت لەلای باوانەیل، و لە جیای ئەوە با تەقەلای پەیاکردن هاوسەر گونجیاییگ بکەن ک ئی ژیانە وەگەرد دویەتیان بوەێدە سەر، پویلیش تیاێد و چوود، وەلێ ژیان ژن و شوی وەگەرد گشت تەمەنە.
ماف ژن
وەمیز غرێفی تۆێژینەر ئیسلامی، ئویشێد: ژنەگە ماف خوەیە هەر شیرواییگ داوا بکەێد، وەلێ شیروایی گران ئاسانکردن ژنخوازبن لەبان گەنجەیل شکنێد.
لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز داوا لە گەنجەیل کرد کار بکەن تا پویل شیروایی پەیا بکەن و مینەی ژن خاسیگ وەگەرد راسگوی نیاز بکەن، و بایەتە ژنەیل لە شیرواییان هاوکاری بکەن.
لەلای خوەییش؛ نور ساعدی تۆێژینەر ئیسلامی ئویشێد: وەشیوەی گشتی شیروایی ژن جویر شیروایی ژنەیل کەسوکاریە، و ئەگەر ژنەگە ئەزموونیگ وەرین دیرێد و رخی لە چشتیگ چوود، شیروایی فرەیگ داوا کەێد.