لە عراق دروس کەێد  لە روی توانای پەلامار  وە یەکە ئەمنییەیل، دویای ئەوەگ ئەندامەیل ریخریایەگە بوینە بڕەیلیگ بویچگ کە لە ناوچە ناڕێک و بیاوانەیل و دووڵەیل خوەیان شارنەو کە وەشکین ئەو ناوە سەختە ئەرا هیزە ئەمنییەیل، ئەوەیش گرنگی گورجبوین  تەقەلایل هەواڵگری چەسپنێد، وە وەکارهاوردن تەکنەلۆژیای پیشکەفتگ جویر فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و کامێرای گەرمی، و فراوانکردن بڵاوبوین یەکەیل لە ناوچەیل ئەرا مقیەتیکردن کڕەیل پشت هیزە ئەمنییەیل، وەقسەی پسپۆڕەیل ئەمنی.

 هیزە ئەمنییەیل عراق لە ماوەی تەنیا سێ رووژ کەفتنە دوو پەلامار ئەندامەیل داعش، یەکەمیان دووشەممەی گوزەشتە لە ناوچەی “ئەلعێث”، لە ناوەین سەڵاحەدین و دیالە بوی و بویە هوکار  کوشیان ٦ ئەندام سوپای عراق ، لەناویان فەرماندەی فەوجەگە، و 4 کەس ترەک زەخمدار بوین، و ئەیکە رووژ چوارشەممە، لە قەزای دۆمیز لە سنوور پارێزگای کەرکوک، و بویە هوکار زەخمداری 3 سەرباز سوپای عراق ، و لەبان ئەوە هیزە ئەمنییەیل دەسکردنە ئۆپەراسیۆن سێ لایەنە لە ناوچەی “العیث”، لە وەڵام پەلامارەگە.

دوژمن سوود لە بیباکی گرێد

 لەو چوارچیوە ئەندامیگ دەسەی ئاسایش و وەرگریی پەرلەمان، محمد ئەلمحەممەدی ئویشێد: “داعش بویە بڕەیلیگ بویچگ کە توەنن خوەیان لە ناوچە بیاوانییەبل و دووڵەیل سەڵاحەدین و کەرکوک بشارنەو، ئەرا نموونە لە کویەی حەمرین و دووڵ چای،  کە دویەمیان جەنگەڵە کە توەنن شمارەی فرەیگ لە ئەندامەیل داعش لەناوی گوم بوون”.

 محمدی لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: “لەی ناوچەیلە تەقەلای هەواڵگری کەمە، چوینکە لەوەر هشکەساڵییەو هویچ شوانیک لەورا نەمەنیە، ئەراوە دەسکردنە وەجیهیشنن ئەو ناوچەیلە، هەمیش هویچ کەرتیگ سەربازی لە بیاوان نییە، کە  فراوانکردن کڕەیل نواگیریکردن لە شارەیل خوازێد ، و وازکردن کەرتەیل وەڕوی ئەو ناوچەیلە کڕەیل پشت هیزە ئەمنییەیل قایم کەێد”.

 ئەو پەرلەمانتارە زوور لەوە کەێد کە"هیزە ئەمنییەیل وەکارهاوردن  میکانیزم پیشکەفتگ خوازن جویر کامێرای گەرمی و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان لە ناوچە بیاوانییەیل بیجگە لە تەقەلایل هەواڵگریی."

 لە ژير رووشنایی تەقەلایل  کۆتاییهاوردن وە هاوپەیمانی ناودەوڵەتی، محمدی ئویشێد: “وازهاوردن لە هاوپەیمان ناودەوڵەتی لە وەختیگ بوود کە تیرۆر وە تەواوی نەمینێد یا وڵات لە روی ئەمنیەو توانای تەواوەتیگ داشتووک، بەڵام جەنگ ئیسە جەنگیگ تەکنەلۆژییە، جویر ئەوە کە دوژمن شاریاسەو و وە ئەنجامدان پەلامارەیل خوەی لە رەوشەگە خوەی ئامادە کەێد، ئەراوە عراق لە ئیسە  ئەو هاوپەیمانییە خوازێد تا ئەو وەختە ئەو تەکنەلۆژیا کە ئەرا چەودیاریکردن ناوچەیل دویر لە دانیشتگەیل تەواو بوود.”

جی باسە کە لە 19 نیسان 2024، محمد شیاع سودانی سەرۆکوەزیرەیل عراق، پاساوەبل بویین هاوپەیمان ناودەوڵەتی دژ وە داعش، وە سەرۆکایەتی ئەمریکا، لە عراق وە "کۆتایی" زانست، وتیش "کارکردن". وەردەوامە ئەرا ئاڵشتکردن پەیوەندی وەرد وڵاتەیل هاوپەیمانی ئەرا شیوەیگ فراوانتر لە هاوکاری "ئاسایش".

 هەڕەشەگە هەسەی 

 باڵیۆز بەریتانیا لە عراق، ستیڤن هیگن، نووڕێد کە پەلامارە تیرۆریستییەگەی لەبان سەڵاح الدین، دووشەممەی گوزەشتە، پیشکەوتن عراقی نەشکان، بەڵام راگەیان کە مەترسییەگە هیمان هەسەی.

 هیتگین رووژ سێشەممەی سێشەممەی گوزەشتە لە تویتیک راگەیان “گشت رووژیگ بنەڕەتی ئارامی لە عراق قایمترەو بوون، پەلامارەگەی داعش لە سەڵاحەدین ئی پیشکەفتنە نیوسنێد”، وتیش: “بەڵام جویر وەهویرخستن کار کەێد کە مەترسییەگە هیمان مەنیە”.

یەیش  لەلایەن پسپۆڕ ئەمنی و ستراتیژی د. ئەحمەد ئەلشەریفی کە هەمیش وت  “هەڕشەی داعش هیمان هەسەی ە و توانای ئەو ریخریاگە ئەرا پەلامار مەنیە، و تەنانەت لەوە زیاتریش، کە ریخریایەگە لە سەرەتا پشت وە فەلسەفەی شکانن سنوورەیل بەسوێد، و تا ئیسەیش توانای شکانن سنوورەیل وە دزەکردن و وەکارهاوردن لە زەویە نەرمەیل دیرێد، وە تایبەتی ئەو زنجیرە کویلەیلە کە لە کڕ سنوور سوریا و تورکیا تا دیالە و سنوورەیل  بەغدا درویژەو بوود”.

لەباوەت  پێویستی هاوپەیمان ناودەوڵەتی و ئەمریکا، شرێفی لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وتیش: “ستراتیژییەیل ئەمنی جیاوازن لە ریگری سەربازی، کە  تەقەلای تەکنیکی ڕاستەقینە خوازن لە رویوەڕویبوین و بەشداریکردن”.

 هەمیش باس گرنگی جیاکردن تەقەلای هەواڵگریی مرۆیی و تەکنیکی کەێد “کە تەقەلای هەواڵگریی مرۆیی لە پشتێنە سەوزەگە لاواز بوود کە داعش لەناوی دەرکەفێد و  کارد کەێد، یەیش لەوەر نەوین بیمەی نووڕین و هویچ چەودیاریکردنیگ بیجگە مرۆیی نییە کە بتوەنێد ئاگادارکردن وەرجەوەختە پیشکەش بکەێد وە کەرتە ئەمنییەیل”.

 لەباوەت رەوش هەرێمی، ئەو پسپۆڕ ستراتیژییە مەزەنە کەێد “قەیرانەیل لە ئاست هەرێمی گەنتر بوون، وەگەرد هاتن بەرەیل نوویگ، کە کوەیت و ئوردنن، لە پرس ئاسایشی ناوخۆ و پەرەسەنین و کاردانەوەیل جەنگ غەززە لەبان ئوردن، و کوێت لە پرسی هەڵوەشیان ئەنجومەن نیشتمانی، کە مەزەنە کریەێد بوونە مدوو گێژاوی.”ئەراوە بەرەیل زوور لەبان عراق زیای کردگە، کە ئی پیشهاتنەیل هەرێمیە توانای چگن وەرەو ناو عراق دیرن، چ لە ڕەهەند سیاسی، ئەمنی، یا سەربازی”.

خوازین وە هاوپەیمانی

 شارەزای ئەمنی، سەرمەد بەیاتی، نزیکە لەوە نووڕین ئەوەکەیل لە  پرس پێویستی هاوپەیمانی ناودەوڵەتی “چەسقیان سەروەری ئاسمانی لەبان عراق و چەودیاریکردن داعش لە هەواڵگری ئاسمانی، بەڵام لەبان زەوی نیەخوازێد، کە عێراق شمارەی چەکدار خاسیگ دیرێد”.

بەیاتی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز دووپات کرد کە “بایەسە زانیاری هەواڵگری لەبان زەوی بوود و کامێرای گەرمی و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بوود، و گلەوخواردن پای مەردم لە ناوچە سنووردارەیل ئەنجام بیریەێد، واتە ئەوانەگ کە هیزە ئەمنییەکان نیەتوەنن دەسیان وەپی بڕەسێد و واتە کە داعش وە شاردن خوەی لەو شوینەیلە قایم کەێد”.