‏شەفەق نيوز- بەغداد/ لەندەن 

سزایەیل دویایین ئەمریکا وەبان کۆمپانیا و کەسایەتیەیل بانکی عراقی، پەیوەندی وە باڵەیل چەکدار لایەنگر ئیران دیرن، رخباترین هەڕەشەس وەبان ئابووری ناوخوەیی، وەگورەی خوەنستن پسپۆڕەیل لە لایەن ئابووری و ئاسایش، کە مەزەنە کەن شایەت کاریگەریی بەڕسێدە هەڕەشەیگ وەبان توانای حکومەت عراقی وە جیوەجیکردن ئەرکەیل سەرەکیی، جویر مووچەی فەرمانبەرەیل.

 ئەو سزایلە کە وەزارەت خزانەی ئەمریکی لە رووژ پەنجشەممەی گوزەشتە راگەیان، لەبان کۆمپانیای گشتی"المهندس" بوی، کە باڵ ئابووری حەشد شەعبیە، هەمیش لەبان بڕیگ لە بانککارەیل ناودیار، و کۆمپانیایەیلیگ گومان کریەێد پەیوەندی وە سوپای پاسداران ئیران و حزبولڵا داشتوون.

وەگورەی بەیاننامەی ئەمریکا، ئی قەوارەیلە بەشداری لە تووڕەیل گەندەڵی و شووردن پویل کردنە کە دەسمیەتی دانە لە سپۆنسەرکردن گرووپەیل چەکدار لەناو و دەیشت عراق کار کەن، کە هیشت بەغداد دەسەیگ نیشتمانی دروس بکەێد، تا بکەفێدە مینەی ئەو پەیوەندیە کە ئەمریکا ئویشێدەی، لەناو زیایبوین نیگەرانی سیاسیی و میللەتی لە کاریگەریەیلیگ هااێ بیەن لە هاوسەنگی دارایی و ئابووری دەوڵەت.

رخبارییگ راستەوخۆ وەبان ئابووری 

ئی سزایەیلە رخباری راستەخۆ وەبان قەوارەی ئابووری عراقی دیرن، وەقسەی نەوار سەعدی مامووستای ئابووری ناودەوڵەتی، کە ئویشێد ئاگادارکردنیگ راسگانیە ئەرا ئابووری عراق، چوینکە قەوارەیلیگ دابڕیاگ نیەکەێدە ئامانج، وەلێ کاریگەری کەڵەکەبوی نەرێنی وەبان ژینگەیی 

 دارایی و بەرهەمهاوردن٨لە وڵات دیرێد.

سەعدی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: عراق وەبی زانەستەنی بویە بەشیگ لە مەیدان جەنگ ئابووری ناوەین واشینتۆن و تەهران، ئمجا شایەت ئەو سزایەیلە بڕەسن ئەرا رچەوبوین گەورەیگ لە کاش دارایی، و هەڵپڕکیان سیستەم دارایی کە پشت وە دۆلار بەسێد.

 وەقسەی سەعدی، شایەت سزایەیل بوونە مدوو بەرزەوبوین داواکاری لەبان دۆلار لەناو بازاڕ، و داوەزیان نرخ دینار، و رچەوکردن یا دیرخستن پڕۆژەیل، و سەختی لە دابینکردن بارەیل بازرگانی، کە ئەوەیش رخباری راستەخۆ وەبان جیوەجیکردن بودجەی دەوڵەت و مووچەیل دیرێد، ئەگەر سزایەیل رەسینە بانکەیل حکومەت.

  دووپاتیش کەێد کە ئەوەک ئمڕوو بوود، هەر تەنیا سزایگ وەبان چەن کۆمپانیایگ نییە، وەلێ زەنگ ئاگاداریە ئەرا گیچەڵیگ لە سیستەم دارایی عراق.

لەشوینهاتەیلیگ هەڕەشەی ئارامی دەن

هەر لەو رویە، هەیسەم هیتی، مامووستا لە زانستەیل سیاسی لە زانکۆی ئیگستەر بەریتانی نووڕێد کە سزایەیل هەڕەشەی بنەڕەتەیل ئارامی دەوڵەت عراقی دەن، دیاری کرد کە ئابووری عراقی ناسکە و وەشیوەی گەورەیگ وە ئیرانەو گریە دریاس.

  هیتی لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز هوشداری دەێد کە شایەت سزایەیل بوونە مدوو وسیان هاوردەی گاز لە ئیرانەو، ئمجا عراق کەفێدە قەیران کارەبا، وەگەرد ئەوە کە بەرهەمهاورەیل بیگانە خوەیان کیشنەو، لەوەر سەختی هەواڵەکردن بانکی، و زیایبوین زوور وەبان ئەو بانکەیلە کە مەننە، کە هاتێ قەیران ئەوزەڵکردن قویلەو بکەێد.

 وتیش؛ هاتێ سزایەیل بوونە مدوو پەککفتن دارایی کە شایەت ریگری لە بەشەوکردن مووچەیل حکومەتی بکەێد، ئەگەر حکومەت ریکارەیل زویوەزوی جیوەجی نەکەێد ئەرا چەکانن گریەی دارایی وەرد لایەنەیل چەکدار، وەنە کەفێدە رووژ سەختیگ هەڕەشەی توانای دەێد لە وەڕیەوبردن دەوڵەت.

کاریگەری سزایەیل وەبان رەوش ئاسایش 

دویر نییە ئی سزایەیلە پیشەکەی بوون ئەرا بڕیارەیل سەربازی یا پەلاماردان شوینەیلیگ لەناو عراق، وەگورەی ئاگادارکردن پسپۆڕ ئەمنی و ستراتیژی عەلا نەشوع، کە لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: ئەوەیش ئەگەر فراوانەو بوی زیڕەی کۆمەڵایەتی دروس کەێد.

هەرلیوا، سەرمەد بەیاتی پسپۆڕ ئەمنی و سەربازی، هوشداری دەێد لە کاریگەری سزایەیل لەبان ئاسایش، وەتایبەت وەگەرد توومەتبارکردن وە کوشتن سەربازەیلیگ ئەمریکی تیەێد، کە دەر ئەرا ریکارەیل تووڵەسەنین لە بانان واز کەێد.

 بەیاتی لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وتیش: کۆمپانیای موهەندیس سزا دریاس، هەرچەن کەفتیەسە دیوان چەودیاریکردن دارایی، ئەراوە بایەسە عراق ئەوە ئاشکرا بکەێد کە بەڵگەیل ئەمریکا پشت وە زانیاری بەسن یا راپۆرتەیل سیاسی.

بەیاتی وتیش: وەردەوامی سزایەیل هەرچەن عراق پابەندە وە چاکسازی بانکی یە دوو ساڵە، شیواشیو ناوخوەیی و زووریگ بی دەسپیچگ لەبان سیستەم بانکی دروس کەێد.

رەهەندەیل سیاسی رخباریگ

لەلای خوەییش، عائد هلالی شرۆڤەکار سیاسی نووڕێد کە سوپایەیل رەهەندیگ سیاسی دیرن رخداری لە ئابووری کەمتر نییە، و سەروەری عراق کەێدە ئامانج وە زوورهاوردن وەبان دامەزراوەیل دەوڵەت.

هلالی لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وتیش: حکومەت محمد شیاع سودانی ئەوەسا وەرەو گفتوگۆ وەرد واشینتۆن چوود ئەرا سووکەوکردن سام سزایەیل، وەگەرد مقیەتیکردن ناو لە رمیان.

توومەتکردن وە شکانن سەروەری 

سزایەیل ئەمریکا جویر شکاننە ئەرا سەروەری عراق و سەروەخوەیی ئەمنی و سیاسی و ئابووریی، وەگورەی نووڕین عومران کەرکوشی، ئەندام هاوپەیمان دەوڵەت یاسا.

 کەرکوشی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: سزایەیل جویر بۆشایییگە لە پەیوەندی وەرد واشینتۆن، هوشداری دا کە وەردەوامبوین ئی ریڕەویە شایەت بوودە مدوو گیچەڵەیل سیاسی و ئەمنی ناوخوەیی رخباریگ.

 نیگەرانی لەلای سزایەیل ئیسە وەتەنیا نەوسیاس، کە جۆ ویلسۆن پەرلەمانتار ئەمریکی پۆستیگ لەبان ئێکس نویسان لە دویای سزایەیل دویایین، لەناوی نوقڵاتەی ئاشکرا دا لە چەسپیان سزا لەیلا ریخریاگ بەدر و سکرتێر گشتیی هادی عامری، و بانک رافدەین حکومەتی، و وینەی (ساعەت) لەشان وینەیلیان دانا، لە نیشانەیگ ئەرا سزایەیل هاتگ.

  وەرجەیە ویلسۆن توومەتبار بانک رافدەین کرد کە کار دارایی وەرد حووسیەیل کەێد، و هەڕەشەی بڕین سپۆنسەر ئەمریکا ئەرا عراق دا.

هەڵوێست حکومەت عراق 

وەرانەور ئەوە، حکومەت عراق، دروسکردن دەسەیگ لێکۆڵینەوەی نیشتمانی باڵا راگەیان، نویەنەرەیل وەزارەت دارایی و بانک ناوەندی و دەزگای دەسپاکی و دیوان چەودیاریکردن دارایی هاناوی، ئەرا رەسین وە بندروس و مدوو سزایەیل.

لە بەیاننامەیگ فەرمی، حکومەت وت: ریکارەیل ئەمریکا یەکلایەنیە وەداخەو، و داوای دەسوەدەسدان زانیاریەیل هونەری و بانکی کرد لە جیای چەسپانن سزایەیل.

لە پایان دووپات کرد کە رازی نییە وە دەسوەردان لە کاروبار ناوخوەیی، وەلێ هەمیش رازی لە هیچ رەفتاریگ ئابووری نییە کە سپۆنسەر گرووپەیل لەیاسادەرچگ بکەێد.