شەفەق نیوز/ مینەکردن داکاسیان و ژینگەی ئارام لەناو قەیران و ژاوەژاوەیل فرەیگ، هیشت فرە لە عراقیەیلە رۊ وەرەو تورکیا بکەن، تا لەورا جیگر بوون و خانی بسینن، وە ئومید ژیان ئارامیگ و ئاسانکارییگ ک لە وڵات خوەیان وەدەس نێکەفێد.
ئامارەیل دۊیایین تورکیا نشان دەن ک عراقیەیلە بۊنەسە فرەترین دەوڵەتەیل عەرەوی لە سەنین خانی لە تورکیا، ک پارەکە ٢٠٢١ زیاتر لە ٨ هەزار خانی سەننە.
وەگورەی یاسای تورکیا، هەرکەسیگ خانی بایی ٢٥٠ هەزار دۆلار بسینێد، یا پۊلیگ بایی ٥٠٠ هەزار دۆلار ئەرا ماوەی سێ ساڵ بخەێدە بانکەیل تورکیا، ئەرای هەس نیشتەجێبۊن وەربگرێد.
ئابووریکارەیلیگ داوەزین نرخ خانیەیل تورکیا وەگورەی نرخ خانیەیل عراق وە هووکار سەرەکی زانستن ک هیلێد عراقیەیلە رۊ وەرەو ماڵ سەنین و جیگری لە تورکیا بکەن، هەمیش وەخاتر بەرهەمهاوردن لەناوی، وەگەرد هووکارەیلیگ تر چ سیاسی بوود یا ئەمنی یا خزمەتگوزاری یا ئاسانکاری ئیداری.
بازاڕ خانی گران
زرغام محمد عەلی پسپۆڕ ئابووری لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئۊشێد: گرانی بازاڕ خانی لە عراق هیشت عراقیەیلە خانیەیلیان بفرووشن و بچن لە وڵاتەیلیگ تر خاوەن ئابووری گونجیاگ بسینن، تایبەت لەسای فرەیی دەرفەت ژیان و داکاسیان وە نرخیگ ئەرزانتر هەکاتی تورکیا و هەمیش بەشیگیان ئەوە وە بورهەمهاوردن مسۆگەریگ زانن ک رخەیلیگ لەناوی نییە.
هەمیش ئۊشێد: رۊکردن فرەیگ لەلایەن خانەنشینەیل هەس ک سوود لە پێشکەش دۊادۊای فەرمانبەرییان کەن تا وەپی خانی بسینن و لەناوی دانیشن و پشت وە مووچەی خانەنشینی گردن، ک کەفنە ژیانیگ خاستر و خەرجی کەمترە، وتیش: گشت کەسیگ تۊنێد ئەو سەرمایەی ناوڕاسییە بخەێدە کار و قانجاز خاسیگ بکەفێدە دەسی.
خانەنشینەیل فرەتر سینن
مامووستای زانست ئابووری لە زانکۆی عراقی عەبدولڕەحمان مەشهەدانی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئۊشێد: یە چەن ساڵیگە عراقیەیلە کەفتنەسە یەکەمین پلە لە سەنین ماڵ لە تورکیا، دۊیای ئەوە ک لە ئوردن و چەن دەوڵەتیگ تر یەکەم بۊین، و دیاری کرد ک نائارامی سیاسی و ئابووری لە عراق هالە پشت ئەوە.
ئۊشێدیش؛ فرەی ئەو کەسەیلە ک ئی ماڵەیلە سینن خوەیان خانەنشینەیلن، چۊنکە ئەو مووجەی خانەنشینیە فرەس و ئێجا تورکیایش گشت خزمەتگوزاری تەندروسی و خوەشگوزەرانی خەێدە وەردەسیان ک لە عراق نییە، وتیش ئەوسا هۊرکردنەگە لە جیگربۊن لە هەولێر بۊی، باوجی بەرزەوبۊین نرخەیلە تەکان فرەیگ وەرەو تورکیا دا، وەخاتر ئەرزانی نرخەیلە، و کارەیلی سەخت نییە، تایبەت ئەگەر بخوازێ بەرهەمهاوردن بکەێ.
یاسایل ئاسان
باسم جەمیل پسپۆڕ ئابووری لە قسەگەی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئۊشێد: هاووڵاتییەگە شۊنیگ پەسەن کەێد ئاسایش و ئارامی لەناوی بوود و دۊر لە گرفت و گیچەڵ بوود، و دیاری کرد ک مووچەی خانەنشینەگە لە عراق بەش کەێد تا لە تورکیا دۊر لە ململانە و گرفتەیل ئەمنی گوزەران بکەێد.
هەمیش ئۊشێد: هاووڵاتی عراق جاران لە عەمان و سوریا جیگر بۊیاد، و دۊیای ئەوە رۊ وەرەو ئیستەنبوڵ تورکیا کرد، چۊنکە تورکیا تۊنست ئی بڕەیل فرە وەخوەی بکیشێد، تا سەرمایەیل گەورە بارێد و سوود وە گەشکردن ئابووری و کەمکردن بیکاری لەلای خوەی بگرێد، ئەوەیش وەڕی وەکارهاوردن بڕ گەورەیگ لەلیان لەو پڕۆژەیلە ک بیگانەیلە لە تورکیا وازی کەن.
وتیش: سرووشت تورکیا و ئەرزانیەگەی و نزیکی لە عراق و یاسایل ئاسانی ک ری وەرگردن نیشتەجێبۊن و ڤیزا دەێد، گشتی هیلن عراقیەیلە وەرەو تورکیا کووچ بکەن و لەناوی دانیشن، ئەوەیش وەگەرد گرانی خانی لە عراق وەشیوەی فرەیگ، هەمیش وت؛ بایەتە ئایەم ئایندە بخوەنێدەو ک شایەت یاسایلە ئاڵشت بوون، و دۊیای ئەوە شایەت فرووشتن ئەو خانیە لە تورکیا ئاسان نەوود.
بیرۆکراتی
فیراس حەمدانی وەرپرس ژوور بازرگانی بەغداد ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئۊشێد: بیرۆکراتی و رۆتێن ئیداری عراق هیشت خاوەن کاروبارەیل واز لە کار و پڕۆژەیل لە عراق بارن، و رۊ وە مینەکردن دەرفەتەیل جیگر لە دەوڵەتەیل هاوسا کردن، یەکیگیان تورکیاس ک پاڵپشتی خاسیگ ئەرا کەرت تایبەت کەێد، وە قەرز و ڤیزا و نیشتەجێبۊن.
حەمدانی دیاری کەێد ک بازرگانەگە و خاوەن کاروبارەگە شایەت ملهڕی بکەێد ئەگەر پڕۆژەگەی لە عراق زیاتر لە تورکیا بکەێد، چۊنکە تورکیا پشتگیری بەرهەم ناوخۆیی و هەناردە کەێد، لە وەختیگ گشت ئی کارەیل بەرهەمکردنە لە عراق پەکیان کەفتگە.
وەرجەیە، موزهر محمد ساڵح راوێژکار سەرۆک وەزیرەیل لە باوەتەیل دارایی و ئابووری لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت " بایەتە سیاسەت جیگیرکردن لە عراق وە خەرجەیل ئەرزانیگ بوود، و دیاری کرد ک ٢،٥ مەلیۆن خانی فیشتر لە عراق كەم دیریمن و نیاز وە پییان هەس.
وتیش: سیاسەت جیگیرکردن لە وڵاتیگ ئەوزەڵی جۊر عراق بایەتە سپۆنسەرەگەی وە خەرج ئەرزانیگ بوود، ک وە سپۆنسەریگ بکریەێد ئەرا گلەوداین نەوود، باوجی سپۆنسەرەگە دۊیر ماوە بوود وە قانجاز کەمیگ، ک جۊر پیمەیگ بوود.
عراق زیان لە قەیران سەختیگ لە جیگربۊن وەخوەی دۊنێد، ئەوەیش لەوەر زیایبۊن شمارەی دانیشتگەیل عراق، و کەمی خانیەیلە، وەگەرد ناتوانایی هاووڵاتییەگە لە سازکردن خانییگ ئەرا خوەی، لەوەر گرانی زەۊی وکەرەستەیل بیناکردن.