شه‌فه‌ق نيوز/ جه‌نگه قسه‌ێ ناونى ئيران وسعوديه، دژايه‌تييگ چه‌واشه‌وه ئه‌كا له ناونى دو وڵات كه‌نداو، وه‌لێ مه‌ترسى روێداين جه‌نگ راسه‌وخۆ له ناونى رياز و ته‌هران تائيسه دياريكرياێ مه‌ندگه.
ئيران و سعوديه له ساڵ 2016 په‌يوه‌نديه‌يل دبلۆماسى وه‌ل يه‌كترى بڕين و هه‌ردوگيان له چوارچيوه‌ى ركابه‌رى هه‌رێمى پشتگيرى دو سه‌ربازگه‌ێ وه‌رانوه‌ر يه‌كترى ئه‌كه‌ن له لوبنان و سوريا و يه‌مه‌ن.
له 4 تشرين دويه‌م 2017 تائيسه گرژى ناونيان روێ له به‌رزى كردگه له ئاكام ده‌سله‌كاركيشانه‌وه‌ى حكومه‌ت سعه‌د حه‌ريرى ك له ريازه‌و تومه‌تبار ته‌هران كرد وه ده‌خاڵه‌تكردن له كاروبار لوبنان له‌ڕێ حزبوڵڵا.
له ئاكام تومه‌ته‌گه‌ى محه‌مه‌د بن سه‌لمان وه‌ليعه‌هد سعودى ئاست گرژيه‌يل به‌رزه‌و بوى له وه‌ختيگ له‌لايه‌ن حوسيه‌يله‌و له يه‌مه‌ن په‌لامار ئه‌نجام دريا ئه‌را بان وڵاته‌گه‌ى وه موشه‌ك، ئه‌ويش وه تومه‌تباركردن ته‌هران، ك له هه‌مان وه‌خت ته‌هران ئه‌و كاره ره‌ته‌و كرد و وشدارييش دا سعوديه وازى وه هيز ئيران و وه ئاگر نه‌كا.
بيجگه تاوتوێكردن مێژوويى له ناونى عه‌ره‌ب و فارس، دوشمنايه‌تى ناونى رياز و ته‌هران زياى كرد له‌ئاكام شۆڕش ئيرانى له‌ساڵ 1979 ك په‌ياميگ شووڕشكارانه مه‌ردمى دژ واشنتۆن داشت، ك يه‌يش وه هه‌ڕه‌شه‌يگ ئه‌را شانشين سعودى هاوپه‌يمان واشنتۆن زانريا، سعوديه‌يش يه‌كيگ له ديارترين ته‌مويلكاره‌يل سه‌دام حسێن بوى له جه‌نگى دژ ئيران(1980-1988).
وه‌ل داوه‌زين ئاست تواناى هيز عراق دوياى جه‌نگ كه‌نداو(1991)سعوديه و ئيران بوينه دو هيز بنه‌ڕه‌تى هه‌رێمى و رياز باوه‌ڕى ئه‌وه‌سه ك ته‌هران له عراق و سوريا نفوزى فيشتره‌و بويه، ئيرانيش ئه‌و موشه‌كه‌يله ك په‌ره وه‌پيان داگه له‌وه‌ر وه‌رگريكردنه وه ئه‌وه‌گ محاسره وه بنگه‌يل ئه‌مريكيه‌وه‌و هه‌ڕه‌شه‌داره وه ترسانه‌ێ چه‌كه‌يل هاوسايه‌يلى ك له واشنتۆن سيننه‌ێ.
كليمنت تيرم توێژه‌ر له په‌يمانگاى ناوده‌وڵه‌تى ئه‌را خوه‌نينه‌وه‌ى ستراتيجى باوه‌ڕى ئه‌وه‌سه ك هووكار يه‌كه‌م گرژه‌يل ئيسه په‌يوه‌سه وه روى وه‌ڕوى بوينه‌وه‌ى وه وكاله‌ت ناونى ئيران و سعوديه و ئه‌را ئى كاريشه ئاماژه وه جه‌نگه‌يل له عراق و سوريا و يه‌مه‌ن كرد، وه‌لێ ماكس ئبراهامز تايبه‌تمه‌ند له كاروبار ئاسايش ناوده‌وڵه‌تى وت: ركابه‌رى ناونى سعوديه‌و ئيران زياتر ئاشكرا بويه، وه‌ل كزه‌وبوين جهادكاره‌يل له عراق و سوريا.
تيرم ئه‌وه باسكرد ك ره‌سين دۆناڵد ترامپ ئه‌را سه‌رۆكايه‌تى وڵاته‌يل يه‌كگرتگ توانايه‌يل دژ وه ئيران ئازاد كردگه له نيمچه دويرگه‌ى عه‌ره‌بى، چوينكه وه‌شنتۆن وه تمامى بويه‌سه لايه‌نگر سعوديه له دژ ئيران.
تيرم تێبينى ئه‌وه كرد ك گرژى تايفى دياردا جوور هووكاريگ له گرينگ له دژايه‌تى ئيرانى سعودى له‌ئاكام داگيركارى ئه‌مريكى له عراق له‌ساڵ 2003، ك يه‌يش بويه سه‌رهه‌ڵداين حوكم شيعى له به‌غدا، وه‌لێ وه‌تايبه‌ت له شوون وه‌هار عه‌ره‌بى له 2011. ك ده‌وڵه‌ته‌يل عه‌ره‌بى له‌و وه‌خته‌يله ئيران وه هه‌ڕه‌شه‌يگ بنه‌ڕه‌تى زانستن ئه‌را سه‌قامگيرى هه‌رێمى.
غراهام غريفس شيه‌وكه‌ر وت: سعوديه هه‌وڵ ئه‌وه ئه‌ياد ئستغلال په‌لاماره‌يل موشه‌كى حوسيه‌يل بكا ئه‌را گرده‌وكردن پشتگيرى وه‌خاتر چه‌سپانن سزايه‌يل زيايه دژ به‌رنامه موشه‌كيه‌گه‌ێ ئيران.
ئيرم له‌يوا دوينێد ك مه‌ترسى به‌رزه‌وبوين گرژى داوه‌زيه وه بوونه‌ى ترس له به‌رپابوين جه‌گ و يه‌يش خسته‌ڕوێ ك ئيران شاره‌زايى پڕ ژانيگ ديرێد له جه‌نگ وه‌ل عراق.
وه‌لێ سعوديه له مانگ ئادار ساڵ 2015 تائيسه له يه‌مه‌ن گير كردگه‌و سه‌رۆكايه‌تى هاوپه‌يمانييگ ئه‌كا ئه‌را وسانن پيشڕه‌وێ حوسيه‌يل.
وه‌ل ئه‌وه‌يشا كومپانياى راوێژكاريه‌يل "ئۆراسيا غروب" وتاره‌يل سعودى وه ئه‌وه تاريف كرد مينه‌ى خواست جه‌نگ ناكه‌ن، وه‌لێ مه‌هانه‌ى نه‌ته‌وه‌يى دژ ئيران له وه‌ليعه‌هد ئه‌و وڵاته‌وه دياره ك حاڵ حازر هه‌وڵ بته‌وكردن پايه‌ێ خوه‌ى ئه‌ياد.