شەفق نيوز- راپۆرت تایبەت 

وەرانەور کۆرنیش بەسرە، هیمان تابلۆیل بانگەشە ئەرا ئاهەنگ هونەرمەنیگ عراقی وەناو محمد عەبدلجەبار مەننە، لە وەختیگ لەو شوینە کە باسەش بوی رووشنای بکریەێد، سەکووەگە لاوریا.

ئەو کۆمپانیا کە ئاهەنگەگە رێکخەێد، پویچەڵکردن ئاهەنگەگە وەرجە وەخت خوەی راگەیان، وە دەسپیچگیگ تیکەڵا لە خەفەت و تویشهاتن هەڕەشەی نادیاریگ، هەناێ وت: رووشناییەیل شانۆ کوورەو کریان چوینکە گیان مەردم لە ئارەزوو ئاهەنگ گرنگترە، و توانیمن جاریگ ترەک گورانی بویشیمن، وەلێ گیان گلەو نیەخوەێد، و بەسرە زیان دیرێد و کەسیگ گووش لەلی نیەگرێد.

 وازهاردن لەو ئاهەنگە دویای ناڕەزایی پیاوەیل ئاینی لەناو بەسرە هات، کە دروشمەیل غیرەت و شەرم هەڵگردن، و رازی لەوە نەوین کە وەپی وت”ئاهەنگەیل رسوایی”، لە سیماییگ بە چەن ساڵیگە لە چەن شاریگ عراقی دووارەو بوود، وەگەرد نزیکەوبوین مەوقەی ئاهەنگیگ گورانی یا کاریگ هونەری.

لە پشت ئی رویداوەیل رووژانە، پرسیاریگ قویلترەک هەس، کە لە ئاهەنگیگ لەناو شاریگ باشووری رەد کەێد، و. پەیوەندی وە باوەتیگ فراوانتر دیرێد، کە پیرووزی لە عراقە؛ کی شار پیرووز ناسێد. ودو کی بڕیار سنوور خوەشیکردن مەردم لە دەیشت دیاری کەێد؟

مشتومڕیگ لە پارێزگایەیل رەد کەێد

وەرجە چەن رووژیگ لە بەسرە، شار ناسریە ناوەند پارێزگای زیقار، کەفتە ناو ئەو وڕاوە، کە لەورا ئاهەنگ ئەرا خود هونەرمەن کریا، لە چالاکییگ پڕوپاگەندە ئەرا پڕۆژەیگ بەرهەمهاوردن نزیک فرۆکەخانەی نوو پارێزگاگە، ئەو ئاهەنگە خیزان و گەنجەیلیگ وەرەو خوەی کیشا هاتنە تاقی چشتیگ بکەن لە شیوەی ژیان سروشتییگ لەناو شاریگ پڕ لە قەیرانەیل ئاو و بیرکاری و ناڕەزایی.

 وەلێ چەن کەسیگ لە ناڕەزاییەیل، بەشیگیان پەیوەندی وە لایەنەیل سیاسی ئاینی دیرن، وسیانیگ ناڕەزایی لەناو شارەگە کردن، کە وتن؛ ئی ئاهەنگە دەسدرویژیکردنە لەبان پیرووزیی شار ناسریە، و شار شەهیدەیل و دەسەیل ئیمام حسێن.

 وەرانەور ئەوە، فرە لە خەڵک شارەگە وەرگری لە ناڤ خوەیان لە گورانی کردن جویر بەشیگ لە میژوو ئەو شوینە کە نەوەیل شاعر و گورانیچڕەیل لەلی دەرچگن.

 وڕاوە لەبان سۆشیال میدیا لەی سنوورە نەوسیاوە، کە دویای چەن رووژیگ لەو ئاهەنگە، ئەندامیگ لە ئەنجومەن زیقار پێشنیاریگ فەرمی پیشکەش کرد، لەناوی داوای قەیەغەکردن ئاهەنگەیل مەرکەزی لەناو سنوور پارێزگاگە کرد، ئەوەیش وەپەی مقیەتیکردن داب و نەریتیەیل کۆمەڵایەتی و باس دووارەوبوی لەبان پیرووزیی هەروەختیگ باس گورانی و مۆسیقا کریا.

ئەو پێشنیارە رەسیە رووژنامەوانی، و نیان دا چوین قسەگە لە جادە کەفتە یان مێز بڕیار ناوخوەیی.

وەرەو باشوور، ئەرا بەسرە، باسکردنیگ زیاتر ئاشکرا لەبان ناسنامەی خود شارەگە.

شێخ رەعد بەهادلی، وەرپرس ناوەند کولتوری جەنوب، بەشداری کرد لە خوەینشاندان کۆرنیش وەرجە بڕیار وازهاوردن لە ئاهەنگ، ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: جویلەکردنیان ئەرا پرسە و هاوخەمی وە ساڵیاد شەهیدبوین فاتیمەی زەهرا، و ناڕەزایی لەبان ئاهەنگەیل تەنیا لەوەر ئەو ساڵیادە نەوی، وەلێ هەڵوێستیگ بنەماییە، چوینکە بەسرە پارێزگایگ حوسەینی ئیسلامیە.

   بەهادلی وتیش: ناڕەزایی ئاشتیانە بوی، و ئەنجومەن پارێزگای بەسرەیش هاوڕایان بویە، و دوینێد سازیان ئاهەنگەیل سەماکردن لە شوینە گشتییەیل وەرو وازبوین و بی رەوشتی چوود، و ئەرک پیاوەیل ئاینی فەرمان وە مەعرووفە و نەیشتن مونکەرە.

 لەو دیمەگە، سەندیکای هونەرمەنەیل وە زوانیگ تەواو جیاواز قسیە کەێد، فەتحی شەداد سەرۆک لق سەندیکا لە بەسرە، دوینێد نە پارێزگاگە شارستانیە نەک ئاینی، کە مەسیحی و سابیئی و لایەنەیل ترەک هاناوی، و پیشوازی لە گەشتیارەیل و بیگانەیل کەێد چوینکە کەفێدە بان دەریا و سنووری وەبان خەلیج و جیهان وازە.

  ئویشێدیش؛ ئەو ئاهەنگەیل گورانی فراوان لە شار وەرزشی لە وەخت هەڵوژاردن نشان دەێد کە بەسرە ئارامە و توەنێد میوانداری چالاکیەیل هونەری بکەێد، و پرسیار کی لە پشت تەقەلای قەیەغەکردن ئاهەنگەگە وەبی وەڵامیگ ئاشکرا مینێد.

 لە لایەن دادپەروەری، عەلی عبادی، سەرۆک ناوەند عراق ئەرا ماف مرۆڤ دوینێد کە قسەی کۆمپانیاگە کە هەڕەشە دریاس، کاریگ بیوینەی رخدارە ئەرا هەمەڕەنگی فکری و شارستانی لە بەسرە، و ئویشێد؛ مەوقەی ئاهەنگەگە وەگەرد بوونە ئاینیەگە نەهات، کە نشان دەێد لایەنەیلیگ ئاینی تەقەلا دەن خاوەنداریەتی خوەیان لەبان شارەگە بچەسپنن، و هیچ لایەنیگ فەرمان خوەی لەبان هاوڵاتی نەیرێد، و بەسرە شار وەیەکەوژیان و دووسی و ئاشتیە، و ئەو رویداویگ خەفتبارە نەبایەس دووارەو بوود.

 عەلی عبادی ئەندام ئەنجومەن پارێزگای بەسرە ئویشێد: بایەسە فتراق بکەفێدە لای دژایەتیکردن گەندەڵی و چزداین و سزادان دزەیل دارایی گشتی لە جیای نواگیریکردن ئازادیەیل و چەسپانن را وەبان ئەوەکان، دووپاتیش کەێد کە ئاهەنگەیل لەناو باخچەیل تایبەت شکانن یاسا یا هەڕەشەی ئاشتەوایی کۆمەڵایەتی نییە.

 لەناوەین ئی هەڵوێستەیل جیاجیا، جەماوەر کەفێدە ناوەین دوو وتار: یەکیگیان پەرچەم پیرووزی بەرزەو کەێد، و ئەوەکە باس شاریگ شارستانی کەێد و مافی لە خوەشیکردن.

سەندیکای هونەرمەنەیل وە دەنگ مەرکەزی وەڵآم دەێد

مشتومڕ لە ناسریە و بەسرە، هیشت سەندیکای هونەرمەنەیل لە بەغداد هەڵوێستیگ فراوانتر دەرکەێد، کە هەڕەشەی جیوەجیکردن ریکارەیل یاسایی لەنوای ئەو لایەنەیلە دا کە خوەی وە ئایندار ناسنن، دویای ئەو زوور و ناڕازیەیلە لە پارێزگایەیل باشوور ئەرا قەیەغەکردن ئاهەنگەیل و چالاکیەیل هونەری.

  جەبار جودی نەقیب هونەرمەنەیل وت: ئەو کردەوەیل دەڵەکدریاگە ئەرا پویچەڵکردن ئاهەنگەیل ئەو دەستوورە شکانن کە گەرەنتی دەێد وە ئازادی را و قسەکردن، هوشداری دا کە وەردەوامبوین ئی ریڕەویە هاتێ وڵات لەڕوی رووشنهیوری بووڕێدەو و شیوەگەی لەرزنێد و شوین کەلتوری و هونەریی تەنگەو کەێد.

جودی ئویشێد: مادەی 38 لە دەستوور کە دەوڵەت وە ئازادی قسەکردن و رووژنامەوانی و گردەوبوین و خوەینشاندان ئاشتەوایی پابەند کەێد، مادەیگە ریخریاگەیل دادپەروەری پشت وەپی بەسن دووپات کەێد کە تەنگەوکردن لەبان چالاکیەیل هونەری وەگەرد گەوهەر دەستوور دویای 2003 نیەپووڕێد.

وەرانەور ئەوە، ناڕەزاییەیل لەبان ئاهەنگەیل پشت وە مادەی دویەم لە دەستوور بەسن، کە ئویشێد ئیسلام ئاین دەوڵەتە، و نەبایەس یاسایگ دانریەێد کە خاڵە چەسپیاگەیلی بشکنێد، کە دەر ئەرا فامستن و شیەوکردن ناجویر واز کەێد ئەرا سنوور چڵ چشتیگ لە شوین گشتی ری وەپی دریاس.

باوەتیگ کوینە وە پڕتاڵ نوویگ

ئەوەک ئمڕوو لە ناسریە و بەسرە بوود، چشتیگ جیا نییە، وەبێ هەڵقەیگە لە زەنجیرەیگ کە بە چەن ساڵیگە روخساری دیار دەێد.

لە ساڵ 2019 وازکردن پاڵەوانیەتی خوەرئاوای ئاسیا ئەرا تووپان لە بازیگای ناودەوڵەتی کەربەلا مشتومڕ کەورەیگ دروس کرد، دویای ئەوە کە دویەتیگ وەبان کەمانچە سروود نیشتمانی ژەنێد، و بەشیگ لە ژنەیل لەناو ئەو ئاهەنگە سەما کردن، کە هیشت دیوان وەقف شیعە سکاڵای دادوەری لەبان یەکێتی تووپان توومار بکەێد، وە سنگ شکانن ریسگایەیل شارەیل پیرووز و رەوشت گشتی.

دویای ئەوە وە دوو ساڵ، فیستواڵ ناودەوڵەتی بابل کەفتە ژیر فشار، وەختیگ چالاکی گورانیەگەی پویچەڵ کردیا، لەبان سکاڵای خوەنەوارەیل زانستەیل ئاینی و کەسایەتیەیلیگ کۆمەڵایەتی لەژیر دروشم پیرووزیی پارێزگاگە، کە ناڕەزایی هونەری و رووشنهویری لەلی بویەو کە وتن میراتی خود بابل لەبان مۆسیقا و هونەر هاتگە.

لە بەغدادیش، کۆمپانیایل رێکخستن ئاهەنگەیل کەفتنە وەر هەڕەشە و هەڵمەتەیل رسواکردن لەبان سۆشیال میدیا، کە هیشت بەشیگیان ئاهەنگەیل گورانی وەتەواوی بووسنن، لە ژیر فشار هیز و لایەنەیل ئاینی و سیاسی.

 لە ساڵ 2022 ئاهەنگیگ ئەرا گورانیچڕ مەغریبی سەعد لمجەرەد لە پایتەخت پویچەڵ کڕیار دویای هەڵمەتیگ لەلایەن سەرکردەیل باڵە چەکدارەیل و لایەنەیلیگ ئاینی و میللیر بەشیگیان وەسنگ پیرووزی و ریڕەوی ئاینی، و بەشیگ پشت وەو توومەتەیل دادوەریە بەسان کە رەسینەسە ئەو هونەرمەنە وە بوخت دەسدرویژیکردن سێکسی، ئەو کارە بویە مدوو مشتومڕ و وڕاوەیگ لە عراق کە ئایا وڵاتەگە وەرەو نموونەی دەوڵەت ئاینی چوود کە هیزەیل ئیسلام سیاسی لەناوی زاڵەو بوینە، یا دەوڵەتیگ مەدەنیە تەنیا یاسا لەبانی زاڵە؟.

 وەگشتی، دیارە ئی جەنگ و وڕاوەی ئاهەنگ و چالاکیەیل هونەریە لە باشوور، تاقیکردنیگ قویلە ئەرا سروشت دەوڵەت عراقی و سنوور دەسەڵاتی لەنوای دەسەڵات لایەنەیل ئاینی و وتارە زبرەیل.

 لە ناوەین ئەوەک دروشم پیرووزیی شارەیل هەڵگرێد، و ئەوەک شارستانیەتی گرێد، دیارە کە پرسیارە راسگانیەگە هیمان لەبان سەکووەیل گیر هاتنە، هیمان لە ناسریە و بەسرە و شارەیلیگ ترەک عراق دیار نیین؛ کە ئایا کی ریتم مۆسیقای ئی وڵاتە ژەنێد؟، دەقەیل دەستوور باس ئازادیەیل کەن، یا ئەو دەنگەیلە کە تەنیا یەی “حەرام”یگ ئویشن، تا چراخەیل شانۆ وەرجە رووشنکردنیان کوورەو بوون.