لاپه‌ڕه‌یل تاریخى پڕه له‌كاره‌سات دڵته‌زن و ناخوه‌ش وه‌ده‌س نه‌یاره‌یل و داگیكه‌ره‌یله‌وه، كورد ملله‌تیگه ك وه‌بى خواست خوه‌ى وڵاتى داگیر كریاگه‌و خاكه‌گه‌ى له‌ناونى ده‌وڵه‌ته‌یل دكتاتۆر به‌شبه‌شه‌و كریاگه، نیشتمان كورد هه‌میشه له كورده‌یل ناهمى كریاگه‌و وه‌ئاگر و ئاسن وه‌لیانا ڕه‌فتار كریاگه‌و ده‌وڵه‌ته‌یل گه‌وراهیزیش له‌وه‌ر به‌رژه‌وه‌ندى خوه‌یان هه‌میشه پشت له‌ى ملله‌ت سته‌مدیده كردنه، بیجگه ئه‌وه‌یش پیلان فره‌یگ له‌دژ كورد ئه‌نجام دریاگه‌و له‌وڵات خوه‌مانیش وه بیگانه دریایمه قه‌ڵه‌م و خه‌یر وبه‌یر كوردستانه‌گه‌مان وه‌تاڵان بریاو كه‌فتیمه ژیر سایه‌ى چوار ده‌وڵه‌ت داگیركه‌ر. وه‌لى به‌عزه جاریگ هه‌ڵویست مه‌ردانه له‌لایه‌ن گه‌شتكه‌ر و تاریخنویس و قه‌ڵه‌م وه‌ده‌سه‌یل كه‌فتیاگه وه‌رچه‌و له‌باوه‌ت مه‌ویسى و كیشه‌ى كورده‌وه، ك هه‌میشه وه‌ل ژان كوردا ژیان. یه‌كیگ له‌وانه‌یش: تاریخنویس و ڕووژهه‌ڵاتناس گه‌وراى ڕووسى(فلادیمیر مینورسكى)ه، ك له‌ڕووژ 5/ شوبات/ 1877 له (كورجیفا)ى باكوور خوه‌رئاواى شار (موسكۆ) هاته‌سه دونیاو دویاى گه‌شت فراوانیگ له‌ژیان 89 ساڵى له‌هه‌مان ڕووژ و هه‌مان مانگ له‌ساڵ 1966 له له‌نده‌ن ماڵئاوایى یه‌كجارى له‌ژیان كرد.
ئى تاریخنویسه خوه‌ى وه دووس كورد زانست، ك هه‌رچه‌نى وڵاته‌گه‌ى له‌وه‌خت خوه‌ى خیانه‌ت گه‌ورایگ وه‌ل كوردا كردن له‌حكوومه‌ته‌گه‌ى نه‌مر قازى محه‌مه‌د و ئه‌و حكوومه‌ته كردنه قوربان به‌رژه‌وه‌ندى باڵاى خوه‌یان و بوینه پشتگیر ئه‌را حكوومه‌ت شاى ئیران له‌ساڵه‌یل چل سه‌ده‌ى وه‌رین، وه‌لى وه‌ل ئه‌وه‌یشا وژدان پاك و بیگه‌رد (مینورسكى) ڕى وه‌پى نه‌یاگه قه‌ڵه‌م غه‌در و خیانه‌ت باریگه كار ده‌رهه‌ق وه ملله‌ت و خاك و نیشتمان كورد، چوینكه زانستگه ك كتاوه‌یلى ڕووژیگ بایگ جویر سه‌رچه‌وه‌و به‌ڵگه باریه‌یگه كار جویر ئه‌وه‌ك یه‌كیگ له قوتابیه‌یلى وه‌ناو (میخائیل لازاریف)ك تاریخنویس وه‌ناوبانگیگه ئویشیگ : من قانجاز فره‌یگ كردمه له كتاوه‌یل مینورسكى ك له‌باوه‌ت كورد و كوردستانه‌وه نویساسه‌یان.
مینورسكى تاریخنویس و ڕووژهه‌ڵاتناس ڕووسى، جویر ئه‌وه‌ك له‌كتاوه‌یلى دیارو ئاشكراس، ئاده‌میزادیگ ڕووشنهویر و هه‌قناس و بویه‌و بیجگه ئه‌وه‌ك خه‌ریك گرده‌وكردن زانیارى بویه له‌ناوچه‌ى ڕووژهه‌ڵات ناوڕاس، له‌هه‌مان وه‌خت وه وژدانه‌وه باس له ژیان و گوزه‌ران ئه‌و ملله‌ته‌یل بان گووشه‌ى زه‌ویه كردگه ك شایسته‌ى زوڵم و ژیرده‌سه‌یى نه‌وینه، وه‌تایبه‌ت ملله‌ت كورد ك وه‌چه‌واشه‌ى نویسه‌ره‌یل تر نویساگه‌و كاره‌یل فره‌یگ له‌بان كورد و كوردستان ئه‌نجام داگه‌و گشت باوه‌ته‌یلیشى وه‌شیوه‌یگ لۆژیكى یا مه‌نتقى بویه له‌ئاست به‌رزیگ و خاسترین شاره‌زایگ بویه له‌باوه‌ت كاروبار كورده‌وه له‌سه‌ده‌ى بیس.
فلادیمیر مینورسكى دویاى ده‌رچگنى له په‌یمانگاى ڕووژهه‌ڵاتى له‌ساڵ 1903 ئه‌را ماوه‌ى دو ساڵ له وزاره‌ت خارجیه‌ى رووسى كار كردگه‌و دویاخریش جویر ئه‌ڵه‌وگه‌رد(مترجم) له‌شار ته‌بریز له‌قونسوڵخانه‌ى ئازه‌ربایجان ئیرانى وه‌رده‌وامى داسه كاره‌گه‌ى و ساڵه‌یل فره‌یگیش وه‌گشت ناوچه‌یل كوردستانا گه‌ردیه له‌وه‌ختیگ وه‌زع كوردستان مه‌ترسى داشتگه، وه‌لى مه‌سه‌له‌گه ها له‌ورا ئى شاره‌زاو ڕووژهه‌ڵاتناسه له‌ماوه‌ى ئه‌ركه‌یلى له كوردستان فره وه سووزه‌وه خوه‌ش كوردستان و ملله‌ته‌گه‌ى تواسگه‌و تویه‌نستگه شیه‌وكردن جوانیگ له‌بان كوومه‌ڵگاى كوردى ئه‌نجام به‌یگ له‌ماوه‌ى 12 ساڵ و له‌گشت نویساننه‌یلى وژدان پاك هاوردسه كار ده‌رهه‌ق وه ملله‌ت كورد و كوردستان. وه‌ل ئه‌وه‌یشا دراسه‌ت خاسیگ كردگه له‌باوه‌ت وه‌زع هووزه‌یل كورد.
مینورسكى مامڵه‌ى راسه‌وخۆ داشتگه وه‌ل خه‌ڵك كوردستانا له‌وه‌ختى له‌ناوچه‌گه وجوود داشتگه‌و هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌یش زانیارى زیاتر كه‌فته‌سه ده‌سى له‌بان مه‌زڵومیه‌ت كورد ك فره‌یگ له‌و زانیاریه‌یله وه به‌ڵگه‌وه په‌خش كردگه له‌ساڵه‌یل 1915 وه دویاوه، ك وه‌گشت جورئه‌تیگه‌وه باس هه‌ڵویست و سیاسه‌ت ده‌وڵه‌یل گه‌ورا كردگه دژ ئى ملله‌ت بیتاوانه. ئه‌را نموونه: جه‌وده‌ت هوشیار له‌باوه‌تیگ له‌ژیرناونیشان(مینورسكى، له دبلۆماسیه‌وه ئه‌را كوردولۆجیا)باس كردگه‌و ئویشیگ : یه‌كیگ له‌و شیه‌وكردن و له‌یه‌كه‌وداینه‌یله ك ئه‌نجامى داو په‌خشیه‌و كرد له‌ژیر ناونیشان(كورد)له‌ساڵ 1915 بوى له(بترسبورگ)، ك ئه‌و دراسه‌ته كار گه‌ورایگ بوى له‌و وه‌خته‌و تائیسه‌یش هه‌ر مایه‌ى گرینگى یا ئه‌همیه‌ت كورده‌و ئه‌را چه‌ن زوانیگ ئه‌ڵه‌وگه‌ردیاگه‌و له‌وانه‌یش زوان كوردى.
با ئیمه له‌یرا بچمنه ناو قوڵ باوه‌ته‌گه‌وه‌و زیاتر باس بكه‌یم و بزانیم، ك ئایا گرینگى یا ئه‌همیه‌ت نویساننه‌یل مه‌ردم بیگانه له‌بان تاریخ و جوگرافیاو ڕووشنهویر ى ملله‌ت كورد چه‌نیگه له‌چه‌و نویساننه‌یل تاریخنویسه‌یل خود نویسه‌ره‌یل كورد؟ بیگومان هه‌ر باوه‌تیگ و ئه‌همیه‌ت خوه‌ى دیریگ ، وه‌لى ئیمه ملله‌تیگیم هه‌ر له‌ساڵه‌یل ده‌س وه‌پیكردن شووڕشه‌یله‌وه تا ڕووژ ئمڕوو هه‌وه‌جه وه هه‌ڵویست و قه‌ڵه‌م و گرینگى مه‌ردم بیگانه داشتیمه له‌بان چه‌وسیان و هه‌قه‌یل ڕه‌وامان، وه‌لى نه‌ك زانیارى و نویسانن بى وژدانه، به‌ڵكوو ئه‌و زانیارى و دراسه‌ته ك دادپه‌روه‌رى یا عه‌داڵه‌ت له‌لیان كریه‌یگه دى له‌باوه‌ت ملله‌ته‌یل ژیرده‌سه‌و هه‌قخوریاگ.
ئیمه‌ى كورد راسه ماڵویرانى و كاولكارى فره‌یگ هاته‌سه بانمان و حكوومه‌ته‌یل دكتاتۆر یه‌ك له‌شوون یه‌ك وه‌رده‌وام هه‌وڵ و ته‌قلاى له‌ناوبردن ملله‌ت و و داگیركردن خاكه‌گه‌مان دانه‌و نه‌یشتنه تام ژیان خوه‌شیگ بكه‌یم و هه‌میشه شكه‌ست وه شووڕشه‌یل كورد هاوردنه‌و هویچ لایه‌ن و ده‌وڵه‌تیگ نه‌ویه زوان هه‌ق باریگه كار و بایگه ته‌نگ ژانه‌یلمانه‌وه، وه‌لى وه‌ل ئه‌وه‌یشا كه‌سه‌یلیگ بوین تاریخ پڕ له‌مه‌ویسى و به‌دبه‌ختى كورد نویسان و خزمه‌ت وه ئنسانیه‌ت كردن و ئه‌را بانان كرده‌وه‌ى خاسیگ له شوون خوه‌یان هیشتنه‌جى. هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌یش ئویشیم: هه‌ڵویست (فلادیمیر مینورسكى) له‌باوه‌ت كورده‌وه هه‌ڵویستیگ ئازایه‌نه‌و پاك و په‌سه‌نه، ك وه وژدانه‌وه نوڕسته‌سه كیشه‌ى كوردو له‌گشت مه‌یدانیگه‌وه دریغى نه‌كردگه‌و شاره‌زایگ راسه‌قینه بویه له‌نویسانن راسى. مینورسكى له‌ساڵ 1905 وتگه: كیشه‌ى كورد ئه‌گه‌ر ئیسه بووگ ئه‌گه‌ر له‌ئاینده گرینگى یا ئه‌همیه‌ت فره‌یگ وه‌پى دریه‌یگ و یه‌كیگه له كیشه‌یل گه‌وراى ئاینده‌ى ڕووژهه‌ڵات ناوڕاس. هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌یش له‌ساڵ 1917 دویاى شووڕش شوبات له ڕووسیا، مینورسكى راپۆرت یا ته‌قریریگ خسته‌ڕوى له‌وه‌ر خاتر گویڕانكارى له‌ژیان سیاسى و مه‌شقكردن دیموكراسى له خود ڕووسیاو له‌و ڕاپۆرته جه‌خت له‌بان پشتگیرى جموجویل كورد كرد ئه‌را دابینكردن سه‌روه‌خوه‌یى.
به‌ڵى فلادیمیر مینورسكى تاریخنویس ڕووسى و شاره‌زا له‌كاروبار ناوچه‌ى ڕووژهه‌ڵات ناوڕاس وه دریژایى ژیانى كه‌سیگ دڵسووز بوى ئه‌را ملله‌ت كورد و سه‌ركه‌فتن كیشه‌و ده‌سكه‌فتن هه‌قه ڕه‌واگه‌مان.
جه‌ماڵ ئه‌ركه‌وازى