سستم فره حزبی . هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌يش ده‌يه‌ها حزب و خه‌ت سياسی هاتنه مه‌يدانه‌گه‌و چه‌نه‌ها حزب تازه‌يش دروسبوين ك زوورميان حزب (دينی)ين يا له‌بان بنه‌مايگ ره‌گه‌زی يا تايفی دامه‌زريانه ، وه‌چه‌واشه‌ی سه‌ره‌تايه‌يل كار سياسی له‌عراق ك له‌بان بنه‌مای نيشتمانی يا نه‌ته‌وه‌يی بوين .
بنه‌ڕه‌ت و ڕيشگ كار سياسی له‌عراق چووگه‌وه ئه‌را ساڵ (١٩٠٨) ، له‌وه‌ختيگ له‌شوون ئه‌و كووده‌تا يا ئنقلاب عوسمانيه ك له‌و ساڵه رويداو دی وه‌ئاشكرا كار سياسی له عراق ده‌سكرده‌پی له‌ڕيگه‌ی دامه‌زرانن شماره‌يگ گرووپ و حزبه‌وه ، ك شماره‌يگ له جايه‌ڵجوانه‌يل عراق ده‌سكردنه جموجويل سياسی وه‌ك (شاكر ئالووسی و حه‌مدی پاچه‌چی و ناجی سويدی و ئه‌حمه‌د عزه‌ت ئه‌عزه‌می و عه‌بدولغه‌فوور به‌دری و ره‌سافی و جه‌ميل سدقی زه‌هاوی و تالب نه‌قيب ) و دويای ئه‌وه‌يش ( جه‌عفه‌ر ئه‌بو تمه‌ن و نوری سه‌عيد و مه‌ولود موخڵس) و كه‌سه‌يل تر .
يه‌كم حزب عراقی له‌سايه‌ی حوكم نيشتمانی ، له ئاب (١٩٢٢) له‌لايه‌ن (محه‌مه‌د جه‌عفه‌ر و به‌هجه‌ت زه‌ينه‌ڵ و مهدی به‌سير و مه‌ولود موخڵس و حه‌مدی پاچه‌چی و موزاحم پاچه‌چی)ه‌وه دامه‌زرياو ناوی نريا (حزب نيشتمانی عراق) . ئامانج ئه‌و حزبه جه‌ختكردن بوی له قه‌واره‌ی نه‌ته‌وه‌يی عراق و ره‌سانن ئی نه‌ته‌وه ئه‌را ڕز نه‌ته‌وه‌يل پيشكه‌فتگ له‌ڕوی ماددی و مه‌عنه‌ويه‌وه .
له (١٩) ئاب ساڵ (١٩٢٢) حزبيگ تر وه‌ناو (حزب نه‌هزه)ی عراقيه‌وه له‌لايه‌ن (ئه‌مين چه‌رچه‌فی و واسف وقائی و عه‌بدولڕه‌زاق ئه‌زری و عه‌بدولڕه‌سوول كوبه‌و محه‌مه‌د سه‌در)ه‌وه دامه‌زرياو باره‌گه يا مه‌قه‌ڕه‌گه‌ی له (كازميه) بوی ، ئامانج حزبه‌گه پيكهاتويگ له بته‌وكردن ستوينه‌يل سه‌روه‌خوه‌يی ته‌واويگ ئه‌را ملله‌ت عراق و له‌هه‌مان وه‌خت وه‌ديهاوردن ئاره‌زووه‌يليان وه ئه‌وه‌ك حكوومه‌تيگ پاشايه‌تی عه‌ره‌ب بايگه وجوود و جه‌خت له‌بان قه‌وراه‌ی نه‌ته‌وه‌يی عراق بكه‌يگ و زانست و زانياری له‌عراق په‌خشه‌و بكه‌يگ و كار بازرگانی و كشتوكاڵی فراوانه‌و بكه‌يگ و گه‌شه به‌يگه سامانه‌گه‌ی . دويای ئه‌وه‌يش حزب ئازاد (حر) عراق له ئه‌يلوول (١٩٢٢) و ريكخرياگ (كه‌شاف) عه‌ره‌بی له ته‌ممووز هه‌مان ساڵ و حزب (ئوممه) له (٢٠) ئاب (١٩٢٤) دامه‌زريا .
ساڵ (١٩٢٥)يش حزب ( پيشكه‌فتن ) دامه‌زريا ، ك ديارترين سه‌ركرده‌يلی پيكهاتوين له ( عه‌بدولمحسن سه‌عدون و ته‌وفيق سويدی و حكمه‌ت سلێمان و نوری سه‌عيد و جه‌عفه‌ر عه‌سكه‌ری) . حزب پيشكه‌فتن وه يه‌كم حزب په‌رله‌مانی – حكوومی دانريه‌يگ ، ئامانج حزبه‌گه پيكهاتويگ له جی وه‌جيكردن په‌يماننامه‌ی عراق – بريتانياو هه‌وڵداين ئه‌را ئه‌ندامبوين عراق له كوومه‌ڵه‌ی ملله‌ته‌يل (عصبة الامم) و په‌خشكردن زتنياری و ئه‌هميه‌تداين وه خوه‌ندن و به‌خشين ده‌سڵا- فراوانيگ وه ئه‌نجوومه‌نه‌يل و دروسكردن داواكاری گشتی له وزاره‌ت داد و چشته‌يل تر وه‌ك خوه‌ندن سه‌ره‌تايی وه زووره‌ملی .
له شوون ئه‌وه‌يش (ره‌شيد عالی گه‌يلانی و ياسين هاشمی و كامل چادرچی و نه‌سره‌ت فارسی و محه‌مه‌د ره‌زا شبيبی) له (٢٥) ته‌شرين دويم ساڵ (١٩٢٥) حزب (شه‌عب) دروس كردن و ياسين هاشمی وه سه‌رووك ئه‌و حزبه هه‌ڵوژريا ك وه دويم حزب په‌رله‌مانی معارز له قه‌ڵه‌م دريه‌يگ له‌عراق ك دامه‌زرياويگ له‌و وه‌خته . دی دوياخريش ژيان حزبايه‌تييش گويڕيان هاته بانی و تا ئه‌وه بوی حكوومه‌ت قاسم رمياو ئمجا به‌عسيه‌يل سه‌رهه‌ڵدان و ژيانيگ سياسی له‌ی وڵاته هويچ نيشانه‌يگ له ئوميد سه‌رهه‌ڵداين سستميگ سياسی ديموكراتی سه‌ركه‌فتگ له‌تی نه‌كريادی و ئه‌وه‌بوی سه‌دام دكتاتۆريش چه‌نه‌ها ساڵ ده‌سڵات دكتاتۆريه‌ت خوه‌ی له‌بان ملله‌ت بيتاوان عراق چه‌سپان و عراق كرده زندانيگ سياسی له عراقيه‌يل .