له‌نواى گشتى، ئه‌و سامانه‌یل سروشتیه ك ها ژیر خاكه‌گه‌ى، جوور نه‌فت و غاز سروشتى، ئه‌وه بیجگه خاكه نه‌ختینه‌گه‌ى ئه‌را كشت و كاڵ، ئى شاره كه‌له‌پوور و ژیار و فره‌یى وه‌یه‌كه‌و جه‌مه‌وكردیه و شوونه‌واره‌یل فره‌یگ هاتى ك شایه‌تى كوێنه‌یى تاریخ شاره‌گه ده‌ن، ئه‌وه بیجگه تایبه‌تمه‌ندى له‌یه‌كوه‌خشین و وه‌یه‌كه‌وژیان ئاشتیانه له ناونى نه‌ته‌وه و دینه‌یل جیاجیا، چوینكه كورد و عه‌ره‌ب و توركمان و ئاشوورى و كلدان جوور زه‌ڕینه‌وسیمینه‌ى جوانیگ سیماى دڵڕفنیگ وه‌خشاننه‌سه ئى شار كه‌موینه‌یه له ناوچه‌گه... كورده‌یل فه‌یلییش وجوود خوه‌یان له‌ى شاره تۆمار كردنه و له‌ى باوه‌ته هاووڵاتى خلیل فاروق ك مامۆستایه ئویشى:" تاریخ هاتن كورده‌یل فه‌یلى ئه‌را كه‌ركووك ئه‌را ساڵه‌یل سى سه‌ده‌ى وه‌رین چووده‌و، ك زوورمیان خه‌ڵك شاره‌یل كوت و نوعمانیه و مه‌نه‌لى و جه‌له‌ولا بوین و، له‌وه‌ر بارووه‌زع ئابوورى هاتن، تا جایڵه‌یلیان له كۆمپانیاى نه‌فت كه‌ركووك دامه‌رزنن، ك ته‌نیا ئه‌و كه‌سه‌یله دامه‌رزانیاد ك وه هه‌ر ئاستیگ تویه‌نستیان بخوه‌نن و بنویسنن، و بڕیگیان له كه‌رت تایبه‌ت كاركردن".
زیاتریش وت:" ڕژیم وه‌رین كورده‌یل فه‌یلى وه مه‌هانه‌ى ئیرانى بوینیان له‌ى شاره ته‌سفیر كرد، و له‌وه‌ر ئه‌و فشار گه‌ورا ناو خوه‌یان و هووزه‌یلیان و نه‌ته‌وه‌یان ئه‌وه‌ز كردن".
ئاماژه‌یش وه‌وه دا ك :" ناوچویل ئمام عه‌باس و عه‌ره‌فه پڕ بوین له كورده‌یل فه‌یلى؛ وه‌لى ڕژیم وه‌رین هه‌ردوگیان وه ماڵ و موڵكه‌وه ڕمان و ژنه‌یل كورد فه‌یلى له پیاوه‌لیان جیاوه‌كرد و ئه‌را ئیران ته‌سفیریان كرد".
له دریژه‌ى قسه‌گانى وت :"ئیسه كورده‌یل فه‌یلى له ناوچه‌یل ڕه‌حیم ئاوا و واستى و عه‌ره‌فه و ئمام عه‌باس و گه‌ڕه‌ك عه‌جه‌م ژیه‌ن".
له‌باوه‌ت چالاكیه‌یل ڕووشنهویرى و كوومه‌ڵایه‌تییان خه‌لیل فاروق ئویشى:"كوومه‌ڵه‌یگ كورد فه‌یلى ها له ناوچه‌ى عه‌ره‌فه، وه‌لى هویچ كوومه‌ك و پشتگیرى له‌لى نیه‌كریه‌ید، و ئیمه‌یش وه هه‌وڵ و ته‌قالاى خوه‌مان كاركردیمن ئه‌را هاوردنه‌وه‌ى نیشته‌جابویه‌یل وه‌رین ئه‌را شوونه‌یل خوه‌یان وه‌ڕیگه‌ى پلان داناین و به‌شه‌وكردن ناوچه‌گه".له ئاماژه‌یگ ئه‌را ئه‌وه ك ناوچه‌گه ویرانه و مه‌ردم ڕه‌سه‌ن خوه‌ى له‌تى نه‌مه‌ننه ك كورد فه‌یلیین.
زیاتریش وت :"ئه‌و ناوچه‌یله ك كورده‌یل فه‌یلى له‌تى ژیان وه‌گووره‌ى دڵ بایه‌خ نه‌دریاسه‌پیان، و له‌سه‌ره‌تاى ڕمیان ڕژیم وه‌رین حكوومه‌ت هه‌رێم كوردستان چه‌ن پرۆژه‌یگ خزمه‌تگوزارى پیشكه‌ش كرد، وه‌لى له شوون ئه‌وه، له‌وه‌ر جیوه‌جى نه‌كردن مادده‌ى 140 ده‌ستوور، وسیانه‌وه".
له بان ئه‌وه‌یشه جه‌خت كرد ك:" كورده‌یل فه‌یلى داواى جیوه‌جیكردن مادده‌ى 140 كه‌ن وه زویترین وه‌خت تا مافه‌یل خوه‌یان بسیننه‌وه".
خه‌لیل فاروق ها له بان ئه‌و باوه‌ڕیشه ك شماره‌ى كورده‌یل فه‌یلى 500 خێزانه ك په‌رش و بڵاوه‌و بوینه‌سه ناو گه‌ڕه‌كه‌گان كه‌ركووك و شماره‌یان نزیكه‌ى 5000 كه‌سه".
ئه‌وه‌یشه ڕووشنه‌وكرد ك :"ئیمه كوومه‌ڵه‌یگ دامه‌زرانیمن ئه‌را گرده‌وكردن كورده‌یل، دویر له هویر ورا و ئنتماى سیاسییان، ئه‌را هه‌ڵسیان وه چالاكیه‌یل ڕووشنهویرى و كوومه‌ڵایه‌تى، و ئى كوومه‌ڵه پیكهاتوى له 10 ئه‌ندام ك ئه‌را ماوه‌ى یه‌ك ساڵ ئه‌رك و خه‌رجه‌گه‌ى خستوینه بان خوه‌یان، وه‌لى ئى كوومه‌ڵه له‌وه‌ر نه‌دارى به‌سریا، و ئیمه‌یش چه‌وه‌ڕى كه‌یمن له ئاینده‌ى نزیكیگ دوباره وازبكریه‌ید ئه‌را گرده‌وكردن خێزانه‌یلمان".
له‌لاى خوه‌یه‌و هاووڵاتى عامر عیسا له په‌یوه‌ندییگى وه‌ل ماڵپه‌ڕ شه‌فه‌ق ئویشى:"كورده‌یل فه‌یلى له سه‌رده‌م عوسمانیه‌یله‌و هانه كه‌ركووك و بڕیگیان له كۆمپانیاى نه‌فت كار كه‌ن و بڕیگتر له كاره‌یل ئازاد و گشتیان شانازى كه‌ن وه نه‌ته‌وه‌و شیوه‌زووان خوه‌یان".
زیاتریش وت :" فره له‌كورده‌یل فه‌یلى له ناوچه‌یل گه‌ڕه‌كه‌یل ئمام عه‌باس و عه‌ره‌فه و زه‌یتوون لوڕ ژیه‌ن، ك ناو كوانه‌ى شوونیگه ك نیه‌زانم ئیسه مه‌نیه‌سه‌ى تا نه؛ ئه‌وه بیجگه چه‌ن ناوچه‌یلیگتر".
ئه‌وه‌یشه ئاشكراكرد ك :" كورده‌یل فه‌یلى تاویانه‌سه ناو نه‌ته‌وه‌گه‌ى خوه‌یان ك نه‌ته‌وه‌ى كورده و له وه‌ناوبانگترین كه‌سایه‌تیه‌لیان ڕه‌حمه‌تى (حیدر ئه‌فه‌ندى) بوى، ك له ساڵه‌یل سى و چل سه‌ده‌ى وه‌رین دیوه‌خانیگ داشت، كورده‌یل فه‌یلى له‌تى گرده‌و بیان، هه‌ر له‌یوا له حوسه‌ینیه‌ى كه‌ركووك له جاده‌ى ئه‌تڵه‌سیش گرده بیان، و له ناویان شاعر و ئه‌دیب و نویسه‌ره‌یل فره‌یگ ناو ده‌ركردن".
جه‌ختیش له‌بان ئه‌وه كرد ك :" كورده‌یل فه‌یلى هه‌وڵ و ته‌قالاى فره‌یگ دان ئه‌را دامه‌زرانن كوومه‌ڵه‌یگ بایه‌خ بیه‌یده كاروبار ڕووشنهویرى و كوومه‌ڵایه‌تییان وه‌لى له‌وه‌ر كه‌مدرامه‌تى سه‌رنه‌كه‌فتن، و هویچ لایه‌نیگیش پشتگیرییان نه‌كرد ئه‌را ئیجووره پرووژه‌یگ".
ئه‌وه‌یشه ئاشكراكرد ك :" ئه‌و كورده‌یل فه‌یلیه ك وه‌زوور كووچ وه‌پیان كریا وه شیوه‌ى ده‌سه‌جه‌مییگ نه‌هاتنه‌سه‌و ، به‌ڵكوو تاك و ته‌راكیان هاتیه‌سه‌و ، و هویچ هه‌ق و هقووقیگ وه‌رنه‌گرتنه هه‌ر جوور ئه‌و باقى كورده‌یل كووچوه‌پیكریاى له كه‌ركووك و دیاره ك شار كه‌ركووك وه‌شیوه‌ى گشتییگ تویش مه‌ینه‌تیه‌یل سیاسه‌ت ته‌عریب هاتنه".
هاووڵاتى عه‌لى مامه‌ى له په‌یوه‌ندییگى وه‌ل ماڵپه‌ڕ شه‌فه‌ق ئویشى:"كورده‌یل فه‌یلى له‌ى شاره تویش كووچوه‌پیكردن هاتن و ناوچه‌یلیان ڕمانن پیاوه‌یلیان ده‌سگیركردن و تاوانبار عه‌لى كیمیاوى ژنه‌یل له پیاوه‌یلیان جیاوه‌كرد".
ئه‌وه‌یشه ئاشكراكرد ك :"ئیمه كوومه‌ڵه‌یگ كورد فه‌یلى دامه‌زرانیمن ك هه‌ردوگ پارت سه‌ره‌كى (یه‌كێتى و پارتى) پویلدارى كردیان، وه‌لى وه‌داخه‌وه وه‌رده‌وامى نه‌یاشت".
زیاتریش وت :" بڕیگ لایه‌ن هه‌س كار ئه‌را ئه‌وه كه‌ن ك گیان دوبه‌ره‌كى په‌رشه‌و بكه‌نه ناوبه‌ین ڕووڵه‌یل یه‌ك نه‌ته‌وه".
جه‌ختیش له‌بان ئه‌وه كرد ك :" سه‌ركردایه‌تى كوردى بایه‌سه كار بكه‌ید ئه‌را په‌رش و بڵاو كردن وشیارى نه‌ته‌وه‌یى و ڕیگه نه‌داین وه نیازپیسه‌یل ك هه‌وڵ ده‌ن درزیگ بخه‌نه ناوبه‌ین كورده‌یل، وه‌ڕیگه‌ى ناونیشانه‌یلیگ ك تا ئیسه نه‌ژنه‌فتنه‌سه‌ى و وه‌پى ئاشنا نین".
ئه‌وه‌یشه ئاشكراكرد ك :" بایه‌سه یه‌كێتى بوود له ناوبه‌ین ڕووڵه‌یل یه‌ك نه‌ته‌وه و یه‌ك چین له ناوچه‌یل نیشته‌جابوینیان، و په‌یوه‌نیه‌یل ناوبه‌ینیان بته‌وتره‌كه‌و بوود دویر حزبایه‌تى، و كورده‌یل فه‌یلى داواى ماف هاوڵاتێرى یا مواته‌نه كه‌ن و ڕه‌گه‌زنامه‌ى خوه‌یان دوباره بسیننه‌وه، و یه‌یشه وه‌ته‌نیا ئه‌رك سه‌رشان حكوومه‌ت هه‌رێم كوردستان نیه، به‌ڵكوو بایه‌سه حكوومه‌ت ناوه‌ندییش نه‌خش و ده‌ور خوه‌ى داشتوود له‌ى باوه‌ته".
عه‌لى مامه‌ى له كووتایى قسه‌گانى داوا كرد چه‌ن ڕیكخریاییگ كوومه‌ڵگاى شارسانى واز بكریه‌ن ك تایبه‌ت بوون وه كاروبار كورده‌یل فه‌یلى.