كلتووری و كوومه‌ڵايه‌تی له كوومه‌ڵگای عراق و له‌هه‌مان وه‌خت بنياتناين سستميگ ديموكراسه تازه‌و دوير له دكتاتۆری و ته‌كڕه‌وی و رويداين كوده‌تا يا ئنقلاب سه‌ربازی ، قانوون ريشه‌كيشكردن به‌عس ده‌ركريا ، وه‌لی رويداگ و پيشهاته‌يل سياسی و ئه‌منی دويای ده‌رچگن ئی قانوونه وه‌زع تازه‌و چه‌وه‌ڕی نه‌كرياگيگ هاورده وجوود ك راسه‌وخۆ كاريگه‌ری خسته بان په‌كحستن و دويره‌وخستن قانوونه‌گه .
له‌ی وه‌زعه‌و له‌ناونی ساڵه‌يل (٢٠٠٣ تا ٢٠٠٨) وه‌سه‌به‌ب شيويان وه‌زع ئاسايش و په‌يابوين ريكخرياگ قاعيده‌و ده‌وڵه‌ته‌يل ئسلامی له‌ناوچه‌ی سونيه‌يل و سه‌رهه‌ڵداين جه‌نگ تايفی و خويناوی ناونی عه‌ره‌ب شيعه‌و سونی و دروسبوين هه‌ڕه‌شه‌يگ راسه‌قينه له‌بان پرووسه‌ی سياسی ، ئه‌وه بوی له‌ژير په‌رده‌وه چشته‌يل جووراوجووريگ په‌يا بوی وه‌ك دووسی نيشتمانی و نه‌فوه‌رگرتن له‌ئه‌زموون ئه‌فسه‌ره‌يل رژيم وه‌رين ك ريگه له‌وه‌رده‌م دوباره هاتنه‌وه‌ی به‌عسيه‌يل خوه‌ش كريا ئه‌را ناو دامه‌زرياگه‌يل سياسی و سه‌ربازی و خزمه‌تگوزاری ، تا راده‌يگ وه‌سه‌به‌ب فشار عه‌ره‌ب سونی و قه‌يريگ هيز ناسيۆناليست عه‌ره‌ب و پشتگيری ده‌وڵه‌ته‌يل هه‌ريمی و جه‌هانی قانوون تازه‌يگ وه‌ناو قانوون پرس وپرسكاری و دادوه‌ری ده‌ركرياو شوون قانوونه‌گه‌ی گوزه‌يشته گرته‌وه ، وه‌لی ئه‌وه‌ك له‌يرا گرنگ ياموهمه وه‌گووره‌ی قانوون و ده‌ستوور عراق ، به‌ند (٧) فره وه‌ئاشكرا ئشاره‌ت وه ئه‌وه كه‌يگ ك نيه‌وگ وه‌هويچ جووريگ ريگه بدريه‌يگه هاتنه‌وه‌ی به‌عس ئه‌را ناو پرووسه‌ی سياسی له‌ژير هه‌ر په‌رده‌و مه‌هانه‌يگ و جه‌خت له‌بان ئه‌وه كه‌يگ ئه‌و هيزو لايه‌نه‌يله ك بانگه‌واز و دعايه ئه‌را په‌خشكردن فكره‌و كلتوور و ئايدۆلۆجيای به‌عس كه‌ن بايه‌سه بخريه‌نه ده‌يشت پرووسه‌ی سياسی و ديموكراسيه‌وه ، هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌يش تا راده‌يگ ئيسه خه‌ريكه وه‌زع سياسی و ئاسايش عراق وه‌ره‌و سه‌قامگيری گام نه‌يگ . ئمجا بايه‌سه هه‌وڵ زياتر بدريه‌يگ ئه‌را مقه‌يه‌تيكردن ئه‌زموون تازه‌ی عراق و بايه‌سه وه‌جددی كار له‌بان ئی دووسيه يا مه‌له‌فه بكريه‌يگ و گشت ئه‌و كه‌س و لايه‌نه‌يله ك وه‌ئاشكرا ستايش و تاريف به‌عس كه‌ن و كار ئه‌را هاورنه‌وه‌ی كه‌ن وه‌گووره‌ی به‌نده‌يل ده‌ستوور مامڵه وه‌ليانا بكريه‌يگ . ئمجا له‌يرا ئه‌و چشته ك بايه‌سه فره وه هووشياريه‌وه مامڵه وه‌ليا بكريه‌يگ و جياوه بكريه‌يگ له‌يه‌ك ، ئه‌ويش پيكهاتگه له‌پرووسه‌ی دووسی نيشتمانی و مه‌سه‌له‌ی هاوردنه‌وه‌ی به‌عسيه‌يل ك بيگومان دو چشت جياوازن . راسه دووسی نيشتمانی گام گرنگ ياموهميگه ئه‌را قويله‌وكردن پرووسه‌ی سياسی و ديموكراسی له‌عراق ك بايه‌سه له‌ناونی پيكهاته‌يل سه‌ره‌كی عراق (شيعه‌و سونی و كورد)و له‌ناونی گشت هيزه‌يل سياسی ديموكراتخواز پرووسه‌ی دووسی نيشتمانی قويلتر و كار زياتر ئه‌رای بكريه‌يگ ، وه‌لی ئه‌وانه‌ك باوه‌ڕ وه پرووسه‌ی سياسی و ديموكراسی نه‌يرن و خه‌و دوينن وه دوباره هاتنه‌وه‌ی ده‌سڵاتيگ دكتاتۆر و ته‌كڕه‌و و ته‌كحزب و ته‌ك نه‌ته‌وه‌و له‌هه‌مان وه‌خت وه‌هاوكاری و يارمه‌تی ده‌زگايه‌يل هه‌واڵگری ده‌وڵه‌ته‌يل هه‌ريم وه‌رده‌وام هه‌وڵ له‌باربردن ئی ئه‌زموون تازه ده‌ن ، وه‌هويچ شيوه‌يگ نيه‌وگ بخريه‌نه ناو چوارچيوه‌ی پرووسه‌ی ئاشتی يا دووسی نيشتمانيه‌وه‌و نه‌بايه‌س دوباره ده‌رفه‌ت خود ڕيكخستن و ئه‌نجامداين كوده‌تا يا ئنقلاب سه‌ربازی وه‌پيان بدريه‌يگ .