هاوردیانه‌ى كار و جیاوازى فره‌یگ نه‌یریگ وه‌ل ناو(سنغار) ك له‌نویساننه‌یل بابلى و ئه‌فسوونه‌یل سۆمه‌رى دوینریاوه‌و ئه‌و ناوه‌سه ك ئاشووریه‌یل هاوردیانه‌ى كار.
قسه‌یگ تر هه‌س ك گوایا بنه‌ڕه‌ت ناوه‌گه چووگه‌وه ئه‌را سوڵتان(سه‌نجه‌ر كوڕ مه‌لكشا كوڕ ئه‌لب ئه‌رسه‌لان كوڕ داوود كوڕ مكائیل كوڕ سه‌لجووق) ك له‌ساڵ (477ك) له شار سنجار له‌دایگ بویه. وه‌لى قسه‌یگ تر هه‌س ك ئویشیگ: بنه‌ڕه‌ت ناوه‌گه چووگه‌وه ئه‌را ئه‌وه‌ك گوایا كه‌شتیه‌گه‌ى (نوح) سڵام خودا له‌لى له‌وه‌ختیگ وه جه‌وه‌ڵ سنجارا په‌ڕیه‌سه‌وه داگه له كوچگیگ له‌شیوه‌ى دگان و ئه‌ویش وتگه: ئى دگانه ئه‌زیه‌تمان كرد(سن جار علینا).
شار سنجار(شه‌نگاڵ) كه‌فیگه خوه‌رئاوارى كوردستان عراق وه دویرى 120 كیلۆ مه‌تر له خوه‌رئاواى شار موسڵ. زوورم مه‌ردمه‌گه‌ى شه‌نگاڵ كوردن. ناوچه‌ى شه‌نگاڵ وه‌رجه هه‌زاران ساڵ مه‌یدانیگ بویه ئه‌را كیشمه‌كیش ژیار یا حزاره‌یل و دویاى ئه‌وه‌یش ئمپراتۆره‌یل. ئى شاره له‌سه‌رده‌م كویه‌ن كه‌فته‌سه ژیر ده‌سڵات هیزه‌یل فره‌یگ له‌وانه‌یش: رۆمانیه‌یل ك گرینگى یا ئه‌همیه‌ت فره‌یگ دانه‌سه شاره‌گه له‌ڕوى قایمكردنیه‌وه ك ئه‌وسا وه‌پى وتیان زافه‌ران، چوینكه ناوچه‌یگ كیشمه‌كیش ناونى ڕووم و فارسه‌یل بویه.
دویاى زاڵبوین سه‌لجووقیه‌یل له‌بان خلافه‌ت عه‌باسى، موسڵ وه‌گشتى كه‌فته ژیر ده‌سڵات سه‌لجووقى و له‌وانه‌یش نسێبین و سنجار، چوینكه سنجار له‌بان ولایه‌ت موسڵ بوى. له ده‌وروه‌ر ساڵ 1516یش له‌وه‌ختیگ سنجار كه‌فته ژیر ده‌سڵات عوسمانیه‌یل یه‌كیگ بوى له‌شاره‌یل گرینگ یاموهم ناوچه‌گه جویر باقى شاره‌یل تر كوردستان و تویش ده‌یه‌ها جه‌نگ و كیشمه‌كیش هات وه‌ده‌س هیزه‌یل عوسمانیه‌وه. شه‌نگال شوونیگ دڵگیر و جوان بویه‌و چه‌ن شوونه‌واریگ له‌تى كه‌فیگه وه‌رچه‌و، هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌یش بیگانه‌یل چه‌و بڕینه‌سه بانى له‌وه‌خت داگیر كردن ناوچه‌گه. ئیسه‌یش جویر ئه‌وه‌ك ئاشكراو دیاره ئى شاره یه‌كیگه له‌و شاره‌یله ك حكوومه‌ت به‌عس مه‌ردمه‌گه‌ى ئاواره‌و ته‌عریب كرد و ساڵه‌یل فره‌یگه له‌هه‌رێم كوردستان داوڕیاگه‌و ئیسه‌یش چه‌وه‌ڕى ئه‌وه كریه‌یگ وه گووره‌ى ده‌ستوور و مادده‌ى 140 له‌نوو بایگه‌وه ئه‌را باوه‌ش هه‌رێم كوردستان.