جياوازيه‌يل دينی و مه‌زه‌وی يه‌كتری ره‌ته‌و بكه‌ن و سووكايه‌تی وه پيرووزيه‌يل يه‌كتری و بگه‌ردنه شوون ده‌رفه‌تيگ ئه‌را لاوردن يه‌كتری ، بيجگه ئه‌وه‌يش له‌هه‌ر په‌يمانه‌يگ جوگرافی پيرووزی ئايدۆلۆژيا باڵ بكيشيگه بان لايه‌نه‌يل سياسی و ئابووری و كوومه‌ڵايه‌تيه‌يل كوومه‌ڵگا دی ئه‌و ديموكراتيه وه‌ك هه‌ڕه‌شه‌يگ دوينريه‌يگ و مه‌ترسی ديريگ له قه‌بوولكردن يه‌كتری و په‌يوه‌نديه‌يل سياسی و كوومه‌ڵايه‌تی له‌ناو ئه‌و كوومه‌ڵگاو له‌هه‌مان وه‌خت وه بنه‌مايه‌يل هيزو خودچه‌سپانن ته‌كڕه‌وی دياری كريه‌يگ ، بيجگه ئه‌وه‌يش نه‌خشه‌ی سياسی عراق وه‌هيزو جه‌نگكردن كيشياگه ، هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌يش تاريخ سياسی عراق وه‌ك ده‌وڵه‌ت له‌سه‌ره‌تای دروسبوينيه‌وه تا رووژ ئمڕوو له داستانيگ تراژيدی و ترسناك زياتر هويچ تر نيه . ئه‌و نيمچه ديموكراتی ئمڕوويشه سروشتی و ته‌واويگ نيه و هيزيگ دايمه‌زرانگه ك ئه‌مريكاسه‌و هه‌ر ئه‌ويش چه‌وديری مقه‌يه‌تيكردنی ئه‌كا ، ئمجا وه‌گشت ئه‌و په‌يمانه يا قياسه‌يله نيه‌وگ دڵمان وه ئه‌وه خوه‌ش بكه‌يم ك عراق ئه‌و زه‌ويه بووگ و ديموكراتی بتويه‌نيگ له‌تی وه‌جوانی سه‌وز و گه‌شه بكه‌يگ ، هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌يش بايه‌سه ديموكراتی به‌غدا له‌به‌غدای ديموكراتی جياوه بكه‌يم . په‌يمانه‌يل ديموكراتی به‌غدا جووراوجوورن و گشت لايه‌نن ، له‌تی كلتووره‌يل دينی و مه‌زه‌وی هه‌وڵ زاڵبوين ده‌ن له‌بانی . پيكهاته‌ی عراق له‌ڕوی دينيه‌وه فره دين و مه‌زه‌وه ، له‌ڕوی نه‌ته‌وايه‌تييشه‌وه فره نه‌ته‌وه‌س ، ده‌سڵاتدارێتی ده‌يه‌ها ساڵه‌ی سونی له‌ڕوی وه‌يه‌كه‌وهه‌ڵكردن مه‌زه‌ويه‌وه تاريخ خراويگ وه‌ل شيعه‌يا داشتگه ، ئه‌وه‌يش وه‌جووريگ شيعه‌يل رخه‌و بردگه ك ئيسه ديموكراتيبوين ته‌نيا له‌هيز زوورمينه دوينن و توان كه‌ڵگ له‌و زوورمينه‌ی خوه‌يانه وه‌ربگرن و له‌هه‌مان وه‌ختيش وه په‌رداخ ديموكراتيه‌وه تيه‌ڵترين ژه‌هر بكه‌نه قوڕگ سونيه‌يلا ، له‌ولايشه‌وه سونی وه كلتوور ته‌كڕه‌وی و پاوه‌نكردن ده‌سڵات په‌روه‌رده كرياگه‌و هويرهاتنه‌وه‌ی ئه‌را ده‌سڵات هيمان له سه‌ری ده‌رنه‌چيه ، دی وه‌و شيوه ديموكراتی بويه‌سه خوسه‌و كينه‌ت لايه‌نيگ وه‌رانوه‌ر ئه‌واكه‌ی تر و چه‌وساننه‌وه‌ی كورديش وه‌ك نه‌ته‌وه پا ناسه قوناغه‌يل قڕكردن و جينۆسايد ، ئه‌ويش راسييگ لای كورد دروسكردگه ك ئه‌را دوباره‌نه‌وين مه‌ترسيه‌يل جينۆسايد له‌شوون جيابوينه‌وه‌و دامه‌زرانن ده‌وڵه‌ت كوردی ديموكراتييگ راسه‌قينه‌س نه‌ك ديموكراتييگ ك فه‌لسه‌فه‌ی ئايدۆلۆژيای وشك و بوغز وكينه‌ت له‌دڵ خوه‌يان چه‌ڕيه‌و بيه‌ن ، ئه‌و ديموكراتييشه لای عه‌ره‌به‌يل سونی و شيعه‌يش ره‌ته‌و كريه‌يگ ، له‌وه‌ر ئه‌وه تويه‌نيم بويشيم بيجگه كورد ، پيكهاته‌يل تر دينی و مه‌زه‌وی له‌عراق له‌ديد پيرووزی و چه‌سپانن به‌رژه‌وه‌ندی مه‌زه‌ويه‌وه ته‌ماشای ديموكراتی كه‌ن .