جار يه‌كم : له‌شوون رويدان جه‌نگ چاڵديران ساڵ (١٥١٤ز) ناونی ئيران سه‌رده‌م سه‌فه‌وی و توركيای عوسمانی ، ك ده‌ره‌نجام ئه‌و جه‌نگه له‌ڕوی ده‌سڵاته‌وه به‌شكردن كوردستان له‌لی كه‌فته‌وه ، يه‌يش له‌وه‌ختيگ گه‌وراترين به‌شی له‌ژيرده‌سڵاتی عوسمانی مه‌ندويگه‌وه ، ئيران ده‌سڵات گرته بان ئه‌و ناوچه ك تا ئيسه‌يش ها له‌ژيرده‌سڵاتی . جار دويم : له‌كووتايی بيسه‌يل سه‌ده‌ی گوزه‌يشت و له‌ئه‌نجام به‌شكردن ميرات وشوونه‌وار ده‌وڵه‌ت عوسمانی وه‌گووره‌ی ريككه‌فتننامه‌ی (سايكس بيكۆ) ك كوردستانيش گرته‌وه . له‌يرا كوردستان عراق ك وه ولايه‌ت موسڵ يا ولايه‌ت شاره‌زوور ناسرياويگ له‌ناونی ده‌وڵه‌ت عراق تازه‌و توركيا هه‌رله‌يوا مه‌نده‌وه‌و هه‌ر يه‌كيگ له‌ليان وه هه‌ق خوه‌يان زانستيانه‌ی وتواسيانه‌ی . ئه‌وه بوی مه‌سه‌له‌گه تا ساڵ (١٩٢٥) وه لكانن كوردستان وه وڵات عراقه‌وه يه‌كلا كرياوه . وه‌و جووره كوردستان له‌ناونی توركياو ئيران و عراق و سوورياو يه‌كێتی سۆڤێت جاران به‌شكرياو تا ئيسه‌يش وه‌هه‌مان شيوه مه‌نده‌سه‌وه . دی هه‌ر له‌و وه‌ختيشه‌وه تا ئيسه ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌يله هه‌قه‌يل نه‌ته‌وايه‌تی كورد پاشيل كردنه . له‌و رويه‌وه مه‌سه‌له‌گه ته‌نيا له باوه‌ڕنه‌كردن وه‌و هه‌قه‌يله‌و دگاننه‌يانن وه نه‌ته‌وه‌ی كورد تا وه‌خت نزيكيگيش له‌توركيا نه‌ويه ، به‌ڵكوو ناوكووكی له‌ئاست دياريكردن مه‌رز سياسی و جوگرافی و ئه‌و هه‌قه‌يله‌سه جوير ئه‌وه‌ك ئمڕوو له وه‌زع عراق گوزه‌ر كه‌يگ . ئمجا ئه‌را جواو ئه‌و پرسياره ك ئويشيگ : ئايا رووژيگ له رووژان كوردستان ده‌وڵه‌ت دامه‌زرانگه ؟ له‌چه‌ن سه‌رده‌م جياوازو ، وه‌دريژايی تاريخ وه‌تايبه‌ت وه‌ل په‌خشه‌وبوين وپه‌ره‌سه‌ندن دين موسڵمان شماره‌يگ له ميرنشينی سه‌ر وه ده‌وڵه‌ت عه‌باسی وه‌كوردستانا په‌خشه‌و بوين ودياره ميرنشينيه‌يل كوردی له‌جه‌نگ چاڵديران ساڵ (١٥١٤ز) و له‌يه‌كلاكردنه‌وه‌ی جه‌نگ و سه‌ركه‌فتن سوڵتان (سه‌ليم يه‌كم) له‌بان ئيران سه‌فه‌وی ده‌ور گرنگ يا موهم نيشاندان ، ك دوياخر له‌جيای ستايش روی وه روی زه‌ره‌د گه‌ورايگ كريان و بويه سه‌ره‌تای زه‌ره‌دوه‌پيڕه‌سانن وه‌رده‌واميان و له‌يوا بوی وه‌دريژايی تاريخ له‌لی رزگار نه‌ون ، ئه‌وه بوی له‌چه‌رخ تازه‌و له‌شوون جه‌نگ جه‌هانی يه‌كم (شێخ مه‌حموود حه‌فيد) چه‌ن جاريگ دژ وه هيزه‌يل داگيركه‌ر ئنگليز هه‌ڵسياو له‌لايه‌ن ئه‌و هيزه‌يله‌وه سه‌ركوت كريان و چه‌ن جاريگ شێخ مه‌حموه‌د ئاواره‌و ده‌روه‌ده‌ر وڵاته‌يل كرياو له وڵات دويره‌و خريا . ئمجا له ئاست روی وه روی بوينه‌وه‌ی باكوور عراق (كوردستان) له مه‌ترسيه‌يل توركيا ساڵ (١٩٢٢) بريتانيا شێخ مه‌حموود له دويره‌وخرياگی له هندستان هاورده‌وه ، تا وه سه‌رووك حكوومه‌ت كوردستان ده‌سنيشان بكريه‌يگ وسلێمانی وه‌ك پايته‌خت دياری بكريه‌يگ ، ئمجا له‌و باوه‌ته‌وه بريتانيا وه ره‌سمی به‌يانيگ په‌خشه‌و كرد وه‌ی جووره : ( حكوومه‌ت گه‌ورای بريتانياو حكوومه‌ت عراق ، وه دامه‌زرانن حكوومه‌ت كوردستان ، هه‌ق كورده‌يل عراق په‌سه‌ن كه‌يگ و ئوميده‌وارن هه‌رچی زويترهيزه‌يل كوردی رزه‌يليان له‌هاوكاری يه‌كتر ريك بخه‌ن و له‌ئاست هه‌ڵسانيان وه ئه‌نجامداين كارو چالاكيه‌يليان وكلكردن نوێنه‌ره‌يل ريگه‌وه‌پيدرياگيان وه باسكردن و شيه‌وكردن مه‌سه‌له‌يل ئابووری و سياسی وه‌ل نوێنه‌ره‌يل هه‌ردوگ حكوومه‌ته‌يل بريتانياوعراق . وه‌لی ئه‌ويش بويه مايه‌ی سه‌رنه‌گرتن و ئه‌و حكوومه‌ت شێخ مه‌حمووديشه كووتايی وه‌پی هات و دی كورد هه‌رله‌يوا مه‌ند و خاكه‌گه‌ی وه‌و جووره ك به‌شكريا هه‌ر مه‌نده‌وه .