قوناغه‌يل و هه‌ر له‌سه‌رده‌م عوسمانی ئه‌و وه‌خته‌ی عراقه ك له‌ژير ده‌سڵات عوسمانی بوی تا ره‌سيگه رووژ ئمڕوو ، يه‌يش هه‌رچه‌نی حكوومه‌ت ئيسه‌ی عراق گوايا وه‌هاوپه‌يمان ئيران دانريه‌يگ و هه‌رچه‌نی كيشه‌يل ناونی هه‌ردوگلا فره نازگه‌و داگيركردن چاڵه نه‌فت فه‌ككه له‌ناو خاك عراقيش ته‌نيا لاپه‌ڕه‌يگ تازه‌ی كتاو ناكووكی ناونی هه‌ردوگ وڵاته له‌بان مه‌رز ، وه‌لی بنه‌ڕه‌ت ناكووكيه‌يل ناونی عراق و ئيران چووگه‌وه ئه‌را ئه‌وه‌ك له‌سه‌ره‌تای دياريكردن مه‌رز ناونی هه‌ردوگلا دروس بويه‌و ئه‌و ناكووكيه‌يلشه هه‌ر وه‌كيشه‌يگ چاره‌سه‌رنه‌كرياگ ناونيان مه‌ندگه .
له‌باوه‌ت ده‌سڵات ته‌واويش له‌بان (شه‌تولعه‌ره‌ب)يش ، له‌ساڵ ١٩٦٩ شای ئيران (محه‌مه‌د ره‌زا په‌هله‌وی) وه‌ته‌نيا ريككه‌فتننامه‌ی مه‌رز ناونی عراق وئيران ك ساڵ ١٩٣٧ ئمزا كريا ره‌ته‌و كرد و داوای ئه‌وه كرد خه‌ت ناوڕاس ئاو (تخوبی) ناونی هه‌ردوگ وڵات بووگ ، هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌يش له‌ساڵ ١٩٧١ هيز ده‌ريايی ئيرانی دويرگه يا جه‌زيره‌يل (ته‌نب گه‌وراو ته‌نب بويچگ و ئه‌بو مووسای ئيمارات) داگير كردو له‌مانگ كانوون يه‌كم هه‌مان ساڵ عراق په‌يوه‌ندی خوه‌ی وه‌ل ئيران بڕی . وه‌يه‌يش ناكووكی كه‌فته ناونی هه‌ردوگ ده‌وڵه‌ت عراق و ئيرانه‌وه ، ئه‌ويش ئه‌وه بوی ك چه‌ن ناوچه‌يگ مه‌رزی داگير كريا له‌لايه‌ن ئيرانه‌وه . ساڵ ١٩٧٢ روی وه‌ڕوی بوينه‌وه‌ی سه‌ربازی له‌ناونی ئيران و عراق ده‌س وه‌پيكرد و دويای ئه‌وه‌ك چه‌ن وڵاتيگ عه‌ره‌بی كه‌فتنه ناونيان و له‌ساڵ ١٩٧٥ ريككه‌فتن جه‌زاير ئمزا كردن ، وه‌گووره‌ی ئه‌و ريككه‌فتنيشه نيمه‌ی (شه‌تولعه‌ره‌ب) وه‌خه‌ت مه‌رزی له‌ناونی عراق و ئيران دانريا ، ك ئه‌ويش وه‌سه‌به‌ب ئه‌وه‌ك شای ئيران دژ جموجويل كورد بووگ و نه‌يليگ كورد جموجويل چه‌كداری كورد روی به‌يگ ، ئمجا وه‌ختيگ له‌ساڵ ١٩٧٩ سه‌دام بويه ده‌سڵاتدار يه‌كم له‌عراق له‌شكر ئيران له‌شكريگ وه‌توانای ناوچه‌گه بوی و دويای ئه‌وه‌يش شووڕش ئسلامی له‌ئيران په‌يابوی ئه‌وه بوی دی عراق ئه‌يه وه هه‌ليگ زانست ئه‌را سه‌ره‌تای ده‌سوه‌پيكردن جه‌نگ و سه‌دام حسێن له ١٧ / ٩ / ١٩٨٠ ريككه‌فتن جه‌زاير ساڵ ١٩٧٥ وه‌ل ئيرانا ره‌ته‌و كرد و گشت ئاو شه‌تولعه‌ره‌ب وه به‌شيگ له‌ئاو هه‌رێم عراق داناو له ٢٢ / ٩ / ١٩٨٠ عراق په‌لامار ئيران داو ئيرانيش وه‌هه‌مان شيوه كه‌فته قه‌سفكردن ناوچه‌يليگ له‌عراق .
ئمجا سه‌دام ئاشكرای ئه‌وه كرد ك داواكاری عراق له‌و جه‌نگه وه‌ل ئيرانا ئه‌وه‌سه ك ئيران دگان وه سه‌روه‌ری عراقا بنه‌يگ و له‌بان خاك نيشتمان عراق و ئاو شه‌تولعه‌ره‌ب و كووتاييهاتن داگيركاری ئيران ئه‌را دويرگه‌يل (ته‌نب گه‌وراو ته‌نب بويچگ و ئه‌بومووسا) له كه‌نداو يا خه‌ليج عه‌ره‌بی له‌لای ته‌نگ هورمز و ئيران واز له‌ده‌سوه‌رداين خوه‌ی باريگ له‌كاروبار ناوخود عراق . ئمجا (مزهر خه‌فاجی) مامۆستای به‌ش تاريخ له‌زانكۆ يا جامعه‌ی به‌غدا ئويشيگ : گشت سه‌رچه‌وه‌يل ئشاره‌ت وه ئه‌وه كه‌ن ك گوايا عراق وه دريژايی تاريخ شوون جه‌نگه‌يل بويه ، ئه‌يه دويره له‌ڕاسی وعراق له‌رويدان جه‌نگه‌يل فره‌يگ هووكار رويدانی نه‌ويه .