پێكهاته‌يل ملله‌ت عراق ده‌ڵه‌ك دريه‌ن وه‌ره‌و ژيانيگ هاوبه‌ش له‌عراق ، وه‌لی ئنتمای نه‌ته‌وه‌يی و ره‌گه‌زييان له‌و ئاسته نيه له‌ناو كوومه‌ڵگايه‌يل عراق و مه‌حاڵه جاريگ گشت تايفه‌يگ بووه‌يمنه بان بنه‌ڕه‌ت ره‌سه‌ن خوه‌ی تا بتويه‌نيك پيكهاته‌يگ يه‌كگرتگ و گونجياگ دروس بكه‌يم و له‌يه‌كتر بڕه‌سنه‌وه‌و هه‌رپيكهاته‌يگ وه‌داب و نه‌ريت و زوانيگ تا بتويه‌نيم شوناسنامه‌ی عراقی ئه‌رايان دياری بكه‌يم .
عه‌ره‌ب عراقی ئه‌گه‌ر له باشوور عراق يا له خوه‌رئاوای بوود له هه‌ر مه‌زه‌ويگ بوود هه‌ر عراقيه‌و ، كورد عراقييش ك هه‌رچه‌نی شيوه‌زانيان جياواز بوود وه‌ك هه‌ولێری و دهۆكی و مه‌نده‌لاوی هه‌ر كورده و عراقيه‌و ، توركمانه‌يل عراقيش خاوه‌ن تاريخيگ دويرودريژن و ئاشووريه‌يل عراق و ئه‌رمه‌نه‌يليش هه‌ر عراقيين و هه‌مان وه‌خت ئێزيديه‌يليش هه‌ر عراقيين .
ئمجا ئايا چ تايفه‌يگ له‌ی وڵاته هه‌ق ژيان ديريگ و چ تايفه‌يليگ بايه‌سه بكوشيه‌ن تا ره‌گه‌زيگ خاس بكه‌يمنه‌دی و هه‌ق ژيان داشتووگ له‌ی دونيا و به‌هه‌يش ئه‌رای ده‌سه‌وه‌ر بكه‌يم له‌ئاخره‌ت .
پيكهاته‌يل پرووسه‌ی سياسی ئی تايفه‌يل جوانه تيكه‌ڵ كرد و ئه‌وه‌ك ديارو ئاشكراس يه‌يش گه‌نجينه‌يگه له‌تاريخ جووراودوور و داب ونه‌ريت و رووشنهويری ده‌وڵه‌مه‌ن ، ك ئه‌گه‌ر بايگ وه‌شيوه‌يگ ريك وپيك مامڵه وه‌ليا كريا ، ئه‌وه بيگومان گه‌نجينه‌يگه جياواز له‌ده‌رئه‌نجام نه‌ته‌وه‌يی عراقی . به‌عزه ده‌وڵه‌ته‌يليگ پيشكه‌فتگ شانازی وه ئه‌وه‌وه كه‌ن شوناسنامه‌يل جووراوجوور ديرن و ئيمه‌يش له‌عراق تازه ناكووكی كه‌فته‌سه ناونی تايفه‌و نه‌ته‌وه‌يل و به‌عزه نويسه‌ره‌يليگ ته‌نيا وه‌رگری له نه‌ته‌وه‌يل خوه‌يان كه‌ن يا له‌و مه‌زه‌وه ك خوه‌يان په‌يڕه‌وی كه‌ن ، وه‌ل ئه‌وه‌يشا به‌عزيگ له‌ليان ره‌سينه حه‌قيقه‌تيگ و جياوازی نيه‌كه‌ن له‌ناونی مه‌ردم و كه‌سه‌يليگيش نه دونيا ديرن و نه‌يش ئاخره‌ت و ته‌ماشا كه‌يد خوه‌يان وه‌جووريگ نيشان ده‌ن ئه‌گه‌ر يه‌كيگ نه‌زانيگ له‌خوه‌يا هه‌ر ئه‌يانه راسن .
ئيمه سه‌رده‌رنيه‌كه‌يم له‌و سياسه‌تكاره ك ئشاره‌ت ده‌يگه به‌عزيگ له‌خاوه‌ن قه‌ڵه‌مه‌يل گشت چشتيگ له حه‌قيقه‌ت دويه‌و بخه‌ن تا غه‌ڵه‌ته‌يل و تاوانه‌يليان په‌رده‌پووش بكه‌ن و په‌لامار لايه‌نه‌يل تر بيه‌ن له مه‌زهه‌ب و نه‌ته‌وه‌يل جووراوجوور ، ته‌ماشا كه‌يد يه‌كيگتر له‌ولاوه جواوی ده‌يگه‌وه‌و زياتر خه‌ڕگه‌گه خه‌سه‌و كه‌يگ ، بيگومان ئی كاريشه له‌يوا كردگه بويچگ ده‌ره‌قه‌ت گه‌ورا نايگ و رووژ وه رووژ مه‌سه‌له‌گه زياتر دريژه داشتووگ ، ئمجا ئيمه له‌يرا پرسيار ئه‌وه كه‌يم ك ئايا ئه‌وانه وژدان ديرن ئی جووره شيوای شيويگ دروس كه‌ن له‌ناونی تايفه‌ونه‌ته‌وه‌يل عراق ؟ ئايا باوه‌ڕ وه رووژ ئاخره‌ت ديرن ك له‌رووژ مردن هساو و كتاويگ هه‌س و ئه‌وان وه‌رپرسن له‌بان ئی خوينه ك وه‌بی تاوان رشيه‌يگ ؟ ئايا ئی جووره كرده‌وه‌يله بووگه سه‌به‌ب سه‌ركه‌فتن پرووسه‌ی ديموكراسی له‌عراق ؟
به‌عزيگ له حزبه‌يل حاڵه‌ت ترس ودڵه‌ڕاوه‌كی كاڵن و فشار خه‌نه‌بان مه‌ردم ده‌نگ خوه‌يان بيه‌نه پيان و په‌يوه‌ندی وه‌پيانه‌وه بكه‌ن تا فره‌تر ده‌نگ بياشتوون له‌ناو په‌رلمان ئاينده ، بيگومان ئی كاريشه خراوی له‌لی كه‌فيگه‌وه و ناكووكی خه‌نه ناونی نه‌ته‌وه‌و تايفه‌يل و باعزه جاريگيش له‌ناونی يه‌ك تايفه رويده‌يگ ، چونكه جار له‌يوا هه‌س ته‌نيا يه‌ك تايفه حزبه‌يل فره‌يگ له‌تی هه‌س ، ك يه‌يش بووگه مايه‌ی ناسه‌قامگيری ئه‌منی و سياسی . ئمجا له‌ی باوه‌ته‌وه ئيمه‌ی قه‌ڵه‌مدار بايه‌سه بزانيم ريزله دروسكرياگ يا مه‌خلووق بگريم ، چوينكه ئه‌وه‌ك وه منه‌ت مه‌ردم نه‌زانيگ شوكر خودايش نيه‌كه‌يگ ، ئمجا وه‌ی بوونه‌وه داوا له سه‌ركرده‌يل سياسی كه‌يم وه‌تايبه‌ت ئه‌وانه‌ك توان خزمه‌ت نيشتمان و ملله‌ت بكه‌ن و ده‌وڵه‌تيگ تازه‌ی پيشكه‌فتگ بنيات بنه‌ن و هه‌ق گشت كه‌سيگ له‌تی دسه‌وه‌ر بووگ پيشكه‌ش شوكر ئه‌را هاووڵاتی بكه‌ن و نه‌يلن جياوازی روی به‌يگ له‌ناونی پيكهاته‌يل عراق .