یا به‌شداری ته‌وافوقی سه‌رجه‌م پێكهاته‌يل بوود له ده‌سه‌ڵات ئه‌را ئه‌وه‌گ هویچ كه‌سیگ له ده‌یشت پرۆسه‌ی وه‌ڕیه‌و بردن وڵات نه‌وگ وهه‌س وه‌ماف هاوڵاتی بوین ته‌واو خوه‌ی بكه‌یگ . هه‌رله سه‌ره‌تای دامه‌زرانن عراق ده‌وڵه‌ت یه‌كڕه‌نگ نه‌ته‌وه‌یی و مه‌زه‌بی بویه‌و كه‌مه نه‌ته‌وه‌یل و ئايینه‌یل و ره‌گه‌زه‌یل هه‌س وه په‌راوێزخستن كردنه. ئی شیوه‌ی وه‌ڕیه‌وبردن ده‌سه‌ڵاته له سه‌رده‌م پاشایه‌تی وه به‌راورد وه‌ل سه‌رده‌م كۆماری وسیستم دكتاتۆری شمولی تا ئه‌ندازه‌یگ ئازادی و ده‌وران ده‌سه‌ڵات بوی و فه‌ره‌جار كه‌سه‌یلتر بیجگه پێكهاته‌ی سوننه‌ی عه‌ره‌بی له ده‌سه‌ڵات بوینه ؛ وه‌لی ئه‌وه‌یش نه‌تویه‌نستگه بنه‌وای ده‌وڵه‌تیگ مودیرن بی جیاوازی و دووچه‌وه‌كی نه‌ته‌وه‌یی و مه‌زه‌بی بنیا بنه‌ی. یه حاڵ و بار وڵاتیگ بویه له سه‌رده‌میگ ك هویر نه‌ته‌وه‌یی و ئایينی و مه‌زه‌بی ئه‌و قه‌ره باو نه‌و‌یه ، ئه‌ی ئیسه توای حاڵ ئی ده‌وڵه‌ته چوین بوود ك ئه‌را دریژه داین وه‌مانه‌وه و پاراستن به‌رژه‌وه‌ندیه‌يل وه‌شیوه‌ی وه‌رده‌وام جنگ نه‌ته‌وه‌و ئايین ومه‌زه‌ب كیشنه سه‌ر خوه‌یانا ، عراق له شوین رمیان به‌عس له لایه‌ن ئه‌مریكا بویه‌سه عراق گشت نه‌ته‌وه‌و پێكهاته‌یلی .
له‌چوارساڵ گوزه‌یشته پرۆسه‌ی سیاسی له‌عراق هویچ گامیگ وه‌و ئاراسه نه‌ڵگردگه ك بتویه‌نی كه‌میگ له نگه‌رانیه سیاسیه‌گان ملله‌ت عراق كه‌مه‌و بكه‌یگ ؛ چوینكه سه‌رجه‌م پێكهاته نه‌ته‌وه‌یی و ئایينی مه‌زه‌بیه‌گان عراق له ئیسه‌و ئاینده‌ی خوه‌یان دڵنیانین ؛ گشتیان هانه‌و باوه‌ڕه ك ئه‌گه‌ر بایگ وعراق وه‌ی ئاراسه‌وه بچوود ئه‌وه چاره‌نویسی خوه‌ی هاله خه‌ته‌ر . ئمجا چگن ئاراسه‌گه وه‌ره‌و هه‌رلایگ ، ئه‌ولا له روانگه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی خوه‌ی له‌یه‌ك ده‌یگه‌وه‌ی . ئه‌را نموونه كورد هاله‌و باوه‌ڕه ئه‌گه‌ر ناوه‌ند وه‌هێز بوود ئه‌وه مافه نه‌ته‌وه‌ییه‌گانی كه‌فیگه وه‌ر هه‌ڕه‌شه‌ی له ناوچگن ؛ تاڕاده‌یگیش فه‌ره راسه چوین هێز وه‌راوه‌ر كرده‌وه‌و ره‌فتاره‌گانی وه‌هویچ شیوه‌یگ دڵنیایی نیشان كورد نیه‌یگ تا گه‌ر ئه‌ویش دڵنیا بوود ك مافه‌يلی زامنه ؛ هه‌میش عه‌ره‌به‌یل سوننه هانه‌و باوه‌ڕه ئی وه‌زعه وه‌ره‌و ئاراسه‌یگ نیشتگه چوود ك كورد وعه‌ره‌به‌یل شیعه هانه ته‌ما قویتیانه‌و بیه‌ن و له گشت خه‌یر و بێر وڵات بێ به‌شیان بكه‌ن . شیعه‌یش هاله‌و باوه‌ڕه پێكهاته‌یلتر نه‌بایه‌د هویچ ته‌كان و جویله‌یگ له وه‌راوه‌ری بخوه‌ن له‌وه‌ر ئه‌وه‌گ ئه‌وان تازه‌ن و بایه‌د ده‌رفه‌ت بیه‌نه پییان تا وڵاتیگ وه‌هێزدروس بكه‌ن و ئمجا بزانن پارێزه‌ره‌ی له مافه‌يل ئه‌وانیش كه‌ن یانه ؟ پێكهاته نه‌ته‌وه‌یی وئاینی ومه‌زه‌بیه بویچگه‌گان تریش وه‌شیوه‌ی وه‌رده‌وام خوته‌و بوڵه‌یانه و ئویشن له‌و ڕوبه‌ر جوگرافیه ك له‌تی نیشته‌جان په‌راوێز خریانه و گله‌یی له‌و نه‌ته‌وه‌ی باڵا ده‌سه كه‌ن ك ده‌سه‌ڵات هاده‌سی . یه‌یش له وه‌ختیگه ك زورم پێكهاته‌یل عراق له هه‌ڵوژا ردن گوزه‌یشته وه‌هێز یه‌كگرتگ و یه‌ك ئاراسه‌ی سیاسی چگیونه ناو پرۆسه‌ی سیاسی وڵات ، وه‌لی له هه‌ڵوژاردن ئاینده نه‌خشه‌ی سیاسی به‌غدا وه‌شیوه‌یگ گشتی ئاڵشت وئوڵشت گه‌ورا وه‌سه‌ریا تیه‌یگ چوینكه هێزه گه‌وراگان زه‌حمه‌ته وه‌ی قه‌واره‌ی ئیسه‌یانه بمینن وهێزه‌یلتر تیه‌نه مه‌یدانه‌گه ، شایه‌د ئی هیزه‌یل تازه بویچگیش بوون وه‌لی كاریگه‌ری له بان په‌ك خستن پرۆسه‌ی سیاسی وڵات دیرن . مه‌نگه یه بویشیم ك حكوومه‌ت ئاینده‌ی به‌غدا شیوه‌ی پێكهاته‌گه‌ی ته‌وافوقیه وه‌لی به‌شه‌وكردن پۆسته‌يلی فه‌ره زه‌حمه‌ته ، له‌وه‌ر ئه‌وه‌گ هێزه‌یل بویچگ فه‌ره‌و ئاراسه‌ی جیاواز دروس بوون ؛ هه‌روه‌ی خاتره شایه‌د ئیمه‌ی كوردیش له‌و به‌شه‌و كردنه بی به‌ش نه‌ویمن ؛ چوین ره‌فتار به‌عزی له هێزه‌یل هه‌ر له ئیسه‌وه دیاره ك ئه‌گه‌ر بڕه‌سیگه ده‌سه‌ڵات وه‌پیچه‌وانه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی كورد كاركه‌یگ . ئه‌وه‌گ هامل ره‌ئی گشتی و شه‌قام كوردی بایه‌د له‌ی باوه‌ته هوشیار و ورد بوین و گوشار بخه‌نه بان هێزه‌یل سیاسی كورد ك گشت وه یه‌ك لیست و یه‌ك ده‌نگ له به‌غدا داوه‌زن ، نه وه‌چه‌ن لیست وچه‌ن ده‌نگ . چوین ئه‌وه‌گ تا ئمڕوو له به‌غداو له پرۆسه‌ی سیاسی عراق هیشتگه‌سه‌و ئه‌و یه‌ك بوین سیاسیمانه له به‌غداس ؛ نه‌وه‌گ ئه‌و بارودوخ پڕ ئه‌منیه‌ته‌ی هه‌رێم كوردستان ، له هه‌رێم كوردستان هه‌ر چه‌ن لیست و چه‌ن ره‌نگ بویمن كێشه نیه ؛ وه‌لی له به‌غدا زه‌روره و ئه‌ركیگ نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌ییه ك یه‌ك ده‌نگ ویه‌ك ره‌نگ بویمن.