کارینا میلاد - باوگەگە لەبان ئەو زەویە نیشتوێد، ک ئەرا ساڵەیل دریژیگ کاڵیەی، وەگووره‌ی ئەو رێککەفتنیە وەگەرد خاوەنەیل زەویەگە، ک هەمیشە وەگەردی مرافە لەبانی کردیان. رووژیگ کارەگەی تەواو نەکرد تا کەسیگ وەزەوی وەرەو پی هات، و خەورداری کرد ک وەرپرسە یل ئامار دیرن ماڵ وە ماڵ گەردنە ناو پارێزگای حەسەکە، و ئیسە رەسینەسە ئاوایەگە.
کەفتە گەردی وەرەو ماڵەکە تا بزانێد چەس، وهەنای هویرو کرد ک وەرجە مانگیگ فەرمان ژمارە ٢٩ دەرچگ، ک بڕیار وە ئامارکردن گشت دانیشتوەیل حەسەکە دەێد، ک ئەو مەوقە رووژەگەی دیاری نەکریا، زانست ئمروو رووژ ئامارەگەس، و تەنیا چەن چرکەیگ مەنیە تا بزانێدەی، تکەپا لە ریکردنەگەی دا.
هەنای رەسیە ماڵەگەی، نووڕست ک موختار گەڕەکەگە (وەرپرسەگەی) وەگەرد دوو فەرمانبەر وەرجە خوەی رەسینە، چەن پرسیاریگ لە خیزانەگەی دەربارەی ئەو شوونە ک لەلیەو هاتنە کرد، و ئارایان ئاشکرا بوی ک خوەیان سوریین، داوای بەڵگەیگ کرد ئەوە بچەسپیەێد ک لە ساڵ ١٩٤٥ لەێرا بوینە، فرە چەوەڕییان نەکرد، وەزوی فرمان داگە فەرمانبەرەیل دەفتەرەیلیان وەگورەی قسەیلی پڕەو بکەن، ک وت: خیزانەگە ٥ مناڵ و باوگ وداڵگیانە، و خوەیان بیگانەن، و قەیدەگەیان کپەو کریاگە، واتە دووپات کەێد ک خوەیان شناسنامەی سوری نەێرن.
ئی کارە وەگەرد گشت ماڵەیل پارێزگاگە کریا، تا زانستن ک ئەوە (ئامار جیوازیگە) ک رژێمەگە دژوە کوردەیل زۆرینەی ئی پارێزگا کەێدەی، وە تەکان لە شوون تەکان، ناویەل ئاوای وناوچەیلیان تعریب کریان، و ئاوایەگەی خوەیانیش (سێ کەرکا) وە بڕیارەگە بویە (ئەبو عوبەیدە).
ئەو بڕیارەیلە، قەیەغەی قسەکردن وەزوان کوردی کرد، و سەدان لە کشاورزەیلی لە زەویداری بیبەش کرد، تا بوودە ماڵ دەوڵەت.
ئەوە گشتی لە سەردەم نازم قودسی سەرۆک کۆمار، و بەشیر عەزمە سەرۆک حکومەتەگی بوی، لە مەوقەی جیاوەبوین سوریا لە میسر لە ١٩٦١.
شوکری، كوڕە گەوراگەی ئی خیزانەسە، هەنای ئامارەگە خوەی و باوگ و داڵگی وەبیگانە تۆمار کرد لە تەمەن ٧ ساڵان بوی، ک لە یەکەم ساڵ مه‌دره‌سه بوی.
ئەو رووژە، ئاگای لە کارەگە نەوی، وەلی دویای ئەوە لەباوگی ژنەفت ک کەسەیلیگ فەرمانبەر لە دەوڵەت سوریا ئی کارە کردن، تا بیبەشیان لە زەویلیان بکەن، و بوونە کەمینە، و ماف کاندیدکردن و دەنگدان نەیاشتان.
ساڵەیل لەبان خوەیان و ئەو خیزانە کوردە زیاتر هەژارەیل وپاوەن کریاگەیل و بیبەشتر لە خزمەتگوزاری و ماف وەسەر چگن، ک بیگانەگە کارت سوور وەدەسی کەفێد، وناوی خەێدە دەفتەر مەدەنی، وەلی ری وە فەرمانبەرکردن و گەشتیارەی وماڵداری یا بڕوانامەی دەرچگن خوەنەواری یا هاوسەرگیری خوەی و فەرزەنەیلی وەپیان نیەێد.
شوکری قۆناغ ئامادەیی خوەی خەێدە یاد، ک وە دەمپاییگ لاستیگ ئەرا ئەو مەکتەوە چیاد ک نزیکەی یەک کێلومەتر لەماڵیەو دویرە.
و هەنای بوودە مەوقەی هوچانەگە، نووڕنە وەردەمەگە، ک مناڵ هاووڵاتیە خاوەن شناسنامەیل شیرینی سینن، و من هیچ نێسینم، ک پویل نەێرم، و هەمیشە وەپیم ئووشن؛ ئی بیگانە.
مناڵە کوردەگە، تا پۆل هەشتەم (٢ ئامادەیی) خوەنست، هەکاتی فرەی کوردەیل ک خوەنستن مناڵەیلیان لەی قۆناغە رەد نێکەن.
ئیجا لە کارکردن ئازاد زیاتر هیچ وەپی نەکریا، و ئەوانەگ تەندروسییان خاسە، توێنن کووڵبەری بکەن، و تا ئیجوور کاریگ بکەفێدە دەس شوکری، بایەدە خەوەر لە جموجوول کوردەیل ئی ناوچە، ئەرا ئەمن باس بکەێد، یا هەر زانیاریەیلیگ ک ئەمن لەلی خوازێد، و بویە سەوزەفرووشیگ گەردێدە ناو بازاڕە جەماوەریەکان، و هەنای مەوقەی هاوسەرگیریی هات، شوکری خوازێد مارەی (عەتیە) بووڕێد، و هەرچەن دوێەتەگە لە کەسوکارەیل خوەیە، بەڵکم رازی وە شوکری نەوی، گوایە عەتیە هاووڵاتییگ سوریە وخاوەن شناسنامەس، و نێخوازێد هاوسەرگیری وەگەرد بیگانەیگ بکەێد، و ئیجا ئی بەدبەختیە بکەفێدە وەر مناڵەیلی.
وەلی لە کۆتایی، باوانەگەی ناچاری کردن، و وەگورەی رسوومەیل ئاوایەیل، وەهەر جووریگ بوی رێکی کردن.
لە ساڵ ١٩٧٥ لە نوای ئیمام مزگه‌فت و شایەتی مەردم و باوانەیل هاوسەرگیری کردن، تا عەتیە سکاڵایگ بخەێدە دادگا، ک خوەی هاووڵاتیی سوریە و هاوسەرگیری وەگەرد بیگانەیگ کردگە، تا وەو شیوە هاوسەرگیریەگەی لەدادگا بچەسپیەێد.
شوکری ماڵەگە وەناوی نووسان، چوونکە خوەی ئەرای نییە بوودە خاوەن ماڵ، ٦ دوێەت و ٣ کوڕ ئەرايان بوي، و وەبی هیچ بەڵکەیلیگ فەرمی گوزران کردن.
کوڕەیلی تا پۆل شەش خوەنستن، ک مەکتەوە بنەڕەتیەکان چەوپووشی لە بەڵگەیل مناڵەکان کەن، وەلی دوێتەیلی هیچ خوەنەوارییگ وەدەسیان نەکەفت، چوونکە مەکتەوەیل دویرن لە ماڵیان .
شوکری ئووشێد؛ سەختترین چشت لە ماوەی ساڵەیل کەفتە وەری ک وڵاتەگەی خوەی وە بیگانە دانەسەی، هەنای داڵگی ئەرا دیمەشق برد تا نەشتەرگەری بکەێد، و هووتێلەکان شوونیگ ئەرای نەکردنەو، و خاسترین قسەی بەشیگیان ئەوە بوی ک دویای هاوردن مووڵەتەیگ لە لایەنە ئەمنیەکان ئیجا شووند کەیمنەو.
هەڵوێستیگ تر ک هەرچەن سێ ساڵ وەپی چگە باوجی لەیادی نێچوود، خوەی رازینەوین وەڕێۆبەر یەکیگ لە خەسەخانەیل دیمەشق تا بڕوانامەی مردن ئەرا باوگی دەربکەێد، و وەڕێۆبەرەگە وەپیم وت: (دەرچوو لە خەسەخانەگە وناومان نار، وهیچ کارمان وەئیوە نییە ), تەنانەت وە دەسوەردان و دویای شكات و سکاڵایگ ئەرا پۆلیس تا رازی بوین تەرمەگەی باوگم وەپیم بیەن، تا بووه‌مێ و لە حەسەکە بنەمەێ خاک.
دویای شۆڕش مه‌ردم سووره، شوکری لەساڵ ٢٠١٣ بویە خاوەن شناسنامەی سوری، لە بان بنەمای فەرمان ٤٩ ک بەشار ئەسەد سەرۆک سوریا وەگەرد شۆڕش سوریا لە سەرەتای ٢٠١١ دەریکرد، و ری دا بیگانەیل لە دەفتەر حەسەگە شناسنامەی عەرەوی سوری وەربگرن، وەلی وەگەرد وەخشینیان لە خزمەت سەربازی.
باوجی دویای ئی تەمەنه، هیچ جیوازییگ ئەرا شوکری نەیرێد، کەهیچ هەستیگ تایبەت ئەرای نەوی ک وەڕاسیەو بویە هاووڵاتییگ، ک خوەی و ئەواکان ک ئی شناسنامە کەفتە دەسیان، کۆدیگ جیاواز ئەرایان دانریا، وەگورەی ئەو هاووڵاتییەکان، ک شوکری باسی وە شناسنامەی پلەی دوویەم کەێد.
هیچیگ نییە، ک شایەت دووارە جوور جارانی بونەوەی، وەلی شوکری هیچ چشت خاسیگ لەوە نێزانێد.
ئه‌و ئویشێ: هیچ رووژیگ خوەشی لە گەنجی گوزران نەکردم یا هەست بکەم ک من مرۆڤم، هەمیشە نووڕیمنە خوەمان ک مرۆڤ نییمن یا لەبان هەسارەیگ تر ژیان کەیمن، وەلی ئیسە نووڕم ک جهان زانێد ئیمە هەیمن، خاوەن بنچینە و زوانیمن، و باسمان کەن.
ساڵح لەناونی تاکەیل بنەماڵەگەی لە گشتیان کەم بەشترە، ک تەنیا خوەی ناوی نە لە ناو چین بیگانەیل نووسیا و نەیش لەناو هاووڵاتییەل، هەرلیوا، ساڵح و ئەوانەگ هاوشیوەی ئەو بوین، کەفتنە خانەی (قەید کپەوکریاگ) ک هیچ هەسییگ فەرمی نەیرێد، ژیان و گوزه‌ران کرد و هاوسەرگیری کرد و مناڵ خستەو، و دویاجار مرد.
ساڵح توانای عەرەوی وتن نەیاشت، چوونکە هووکارەی نەویە.
چوونکە ئەوەگ لە کوردەیل نەچیەسە مەکتەو توانای عەرەوی وتن یا رەسینەوە نەیرێد، و هەر مینێدە بان زوان داڵگی، ک قسەکردن وەپی قەیەغەس.
ساڵح زوی زانست ک ئەگەر هووکارەی عەرەوی بوییش، توانای کارکردن لە فەرمانگە حکومەتیەکان یا لە هیچ شوونیگ نەیرێد، ئەراوە هەر لە مناڵییەو دەسکردە شووانی.
و هەنای لە ساڵ ١٩٧٤ روی کردە شار، بویە کووڵبەر.
ساڵح وە (بڕوانامەی ناسیاری) ری کەێد، ک لە موختار گەڕەکەگە وەواژوو دوو کەس وەرپرسایەتی ناسینی و زانیارەیلی لە ناو و رووژ و شوین لەداڵگبوین و ناو باوگ وداڵگی دەرچوود.
ئیجا، موختارەگە وە موهر وەزارەت ئیدارەی ناوخۆیی- پارێزگای حەسەکە ئەرای دەری کەێد.
ئی بڕوانامە تەنیا ئەرا ناو سنوور حەسەکە وەکار تیەێد، ک هیچ ماف ماڵداری و وەرگردن بڕوانامەی خوەنەواری نەیرێد، یا هاوسەرگیریی بچەسپنێد، یا بەڵگەیلیگ فەرمی ئەرا مناڵەیلی دەرکەێد، یا لەناو هووتێلیگ بخەفێد یا کار لە فەرمانگە حکومەتیەکان بکەێد، یا تەنانەت دووسییش بکەێد.
خوەشم لە دوێەت کوردیگ هات، وەلی شناسنامە داشت، ک هەمیشە دڵداری بی شناسنامەیل رەزامەنی لەلیەو نێتیەێد، ک باوان دوێەتەگە نێخوازن دوێتیان جوور من ژیان بکەێد، یا مناڵەیل بی شناسنامە و لە گشتی بیبەش بزاێد، ک ئەوە یەکەم خەفتەیل دڵم بوی.
ساڵح لە کۆتایی، مارەی زهرە بڕی، ک ئەویش بی بەڵگەس (قەید کپەوکریاگە) ، و ماڵەگەی وە گریەبەسیگ دەیشتەکی نا فەرمی وەناو خوەی نووسان.
ساڵح ٧ کوڕ ئەرای بوی، بویچکەگەیان ٣٠ ساڵانە، و گەوراگە ٤٠ ساڵانە، گشتیان هاوسەرگیری وه‌ل دویه‌ته‌یل بیشناسنامە و بەڵگە کردن.
باوگیان ناوەیلیگ کوردی واتەدار ئەرایان پەسەن کرد: ئامەد، بریڤان، جلستان، شەرڤان ک لە وەرجە سێ ساڵ روی کردە دەنیمارک.
دویەم خەفەت دڵم ئەوە بوی، ک گشت کوڕەیلم تەنیا تا قۆناغ بنەڕەتی خوەنستن، وە نیمچە بی سەوادی گەورا بوین.
ساڵح، ک ئیسە تەمەنی رەسیە ٦١ ساڵان، ئووشێد: هیمان پەنا وەو ئومیدە دیرێد ک جهان هەست وە زیان ئەوانە بکەێد، ک وڵاتەیلیان وە بیگانە دانارەیان گوایە لە سنووریەیلیگ تر هاتنە و خەڵک ئی خاکە نیین.
ترجمه: شه‌فه‌ق نیوز