شەفەق نیوز/ ئەکادیمیای زانستی عراق وە هاوکاری ماڵی رووشنهویری فەیلی سەر وە وەزارەت رووشنهویری و گەشتوگوزار و ئاسەواری، ئمڕوو چوارشەممە، کۆڕیگ فیکریی سازکرد وەبوونەی رووژ جیهانی فرەچەشنی کولتووری ئەرا دیالۆگ و گەشەپیدان.
لە کۆڕەگە کە ئاژانس شەفەق نیوز ئامادەی بوی، بڕیگ توێژینەوە و وتار پیشکەش کریا کە رووشنایی خستنە بان کوردەیل فەیلی و ئەو کارەسات و وەسەرهاتەیلە کە وەخوەیان دینە، چ لە گوزەشتە و چ ئیسە، و بەشدارییە فیکرییەیلیگ لەناوی بوی کە بوونەگە فرە دەوڵەمەنتر کرد.
لە پەراویز کۆڕەگە، ڕەئوف ئیبراهیم فەیلی، یەکیگ لە وانەبیژەیل، ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: "کۆڕەگە ڕووشنایی خستە بان میژوو کوردەیل فەیلی و ناوچەیل نیشتەجیبوینیان لە ناوڕاس و باشوور عراق".
وتیش: "چەن دەقیگ میژووی ناوخۆیی و بیانی هاوردمە کە بویین فەیلیەیل لە پارێزگای واست و فرەیگ لە شارەیل باشوور عراق چەسپنن"، لە قسەیلی باس ئەو جینۆساید و ئاوارەبوین زوورەملیە کرد کە کوردەیل فەیلی تویشی بوین.
وتیش: "ئامادەبویەیل کارلێک وەرد ئەو نووڕین و نشانەیل میژووییە کردن کە لە کۆڕەکەم هاتوێن، کە راسیەگەی زانست توکمە بوین کە پەیوەندی وە بڵاوبوین کوردەیل فەیلی داشتن لە روانگەی جوگرافی و میژوویی و کولتوورییەو".
هەرلیوار سەرۆک ئەکادیمیای زانستی عراق، محمد حسێن ئەلیاسین، وت: "کورد فەیلی دویای نزیکەی سێ دەیە لە ئاڵشتکاری سیاسی مافەیلیان وەدەس ناوردنە".
ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز دووپات کرد کە "ئەوەگ لەی کۆڕە پیشکەش کریا وە ئاشکرا رووشنایی خستە بان کورد فەیلی و ڕەسەنایەتییەگەی و میژوویان"، و باس خەفەت خوەی کرد "ئەرا نەڕەسین دادپەروەری و گلەوداین مافەیلیان".
ئەلیاسین وتیش: "ئەکادیمیای زانستی عراقی وەرجەیە چەن جار میوانداری ماڵ رووشنهویری فەیلی کردگە تا هویر دەزگایەیل حکومەت بارێدە بان ئازارەیلیان"، دووپاتیش کرد کە "هەر جاریگ، داوا لە لایەنە پەیوەندیدارەیل کریەێد کە گرنگی وە کوردەیل فەیلی بیەن، دادپەروەری وەردیان بکەن، و دویای چەن ساڵیگ داواکاریییان جیوەجی بکەن، وەتایبەتی کە تویشی تاوان کوشتن، جینۆساید، ئاوارەبوین، جیاوەکردن سیاسی و زەفتکردن موڵک و ماڵیان هاتن."
توێژەر فەریدۆن کەریم مەلیک ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: "گرنگی ئی کۆڕەیلە لە ئاشکراکردن راسیەیلە و رووشنایی خستنە وەبان ئازارەیل فەیلی، کە تا ئیسە خریانەسە پشتگووش و هویچ مافیگ وەرنەگردنە".
باس گرنگی "بویین زیاتر لەو سیمینار و کۆڕەیلە کرد ئەرا لاوردنی تەم و مژەیل دەورگرد پرس فەیلی ئەرا نەوەیل عراق" وتیش: "شارەزا و توێژەران و چالاکوانان وە شیوەیگ فراوان قسە لەبان پرس فەیلی نەکردنە، ئەراوە تا ئیسەیش جویر نهێنییگ ئەرا بڕیگ کەس مەنیەسەو". وتیش: فرە گرنگە گشت نەوە و پێکهاتەیل عراق ئاگادار ئەو جینۆسایدە بوون کە مەردم فەیلی لە سەردەم رژیم وەرین تویشی بوین.
سیمینار و لێکۆڵینەوەی وەردەوام بە ئاشکراکردن بەشیگ لەو ویرانکاری و کوشتار و ئاوارەبوینە کە گشت عراقیەیل و وە تایبەتی کورد فەیلی تویشی هاتن، لە میژوو هاوچەرخ بیهاوتاس.
ئامادەبویەیل تەماشای پێشانگایگ وینە و بەڵگەنامە و بڕیار ناڕەوای رژیم وەرین لە دژ کوردەیل فەیلی کوردن، بیجگە لە چەن کتاویگ لەبان میژوو و کولتوور کورد فەیلی.
دادگای باڵای عراق لە ساڵ 2011 ئەو تاوانەیلە لە دژ کوردەیل فەیلی ئەنجامدریانە وە "جینۆساید" ناسان و رووژ 2 نیسان جویر رووژ فەرمی شەهیدەیل فەیلی دەسنیشانکرد، بیجگە لەوە پارچە زەوییگ ئەرا قەورسان شەهیدەیل فەیلی جویر ڕێزگردن لە قوربانیدانەیایان بەخشی.