شەفەق نیوز - بەغداد
ئمڕوو چوارشەممە، محەمەد عەلی تەمیم، جیگر سەرۆک حکومەت و وەزیر پلاندانان، گردەوبوینیگ هاوبەش وەرد شاندیگ حکومەت هەرێم کوردستان ئەنجامدا. ئەرا لە دەسنیشانکردن خاڵ گریەداین وە ری گەشەپیدان لە سنوور عراق و تورکیا و میکانیزمەیل هەماهەنگی وەرد حکومەت هەرێم ئەرا رەسین وە ئامانجەیل پڕۆژەگە.
وەگورەی بەیاننامەی وەزارەت پلاندانان، لە دیدارەگە رەزاق سەعداوی وەزیر گواستنەوەی فیدراڵی؛ ڕێکخەر گشتی کاروبار پارێزگایەیل، ئەحمەد فەتلاوی؛ سەرۆک دەسەی ڕاوێژکارەیل، عەبدولکەریم فەیسەڵ؛ ڕاوێژکار ئابووری سەرۆکوەزیرەیل، محەمەد عەلی حەکیم؛ سەرۆک دەسەی دەروازە سنوورییەیل، عومەر وائیلی؛ و شمارەیگ وەڕێوەبەر گشتی لە وەزارەتەیل گواستنەوە و بیناسازی و نیشتەجیکردن.
حکومەت هەرێم وە نوێنەرایەتی وەزیر گواستنەوە و رەسانن، ئانۆ جەوهەر عەبدۆکە؛ سەرۆک نوێنەرایەتی حکومەت هەرێم لە بەغدا، فاریس عەبدولکەریم؛ و شمارەیگ لە وەڕێوەبەرە گشتییەیل حکومەت هەرێم.
لە بەیاننامەگە لە زار تەمیمەو هاتگە کە پرۆژەی ریوبان گەشەپیدان وەرد هیچ پڕۆژەیگ ترەک نتودەوڵەتی ریگر نییە، بەڵکم نوێنەرایەتی یەکگردنە وەرد تووڕ ریوبان جیهانی، کە بەشدارە لە کەمکردن وەخت و خەرج گواستنەوەی کەلوپەل و سەرنشینەیل.
دووپاتیش کرد کە پڕۆژەیگ فیدراڵییە، ئەراوە وەڕێوەبردن و ئاسایشەگەی کەفێدە ژیر دەسەڵات حکومەت فیدراڵی. ئاشکرا کرد کە ئەو داهاتەیلە لە پرۆژەگە دەسدەکەفێد وەگورەی بڕگەیل دەستوور عراق بەشەو کریەێد، و ئەرا دروسکردن ئیدارەیج فیدراڵی سەرزەخوەیە کە دەسەڵات تەواویگ داشتوود ئەرا وەڕێوەبردن پرۆژەگە.
لەلای خوەییش، وەزیر گواستنەوە و رەسانن حکومەت هەرێمی کوردستان دووپات لە گرنگی ستراتیژی ری گەشەپیدان کرد و وە "خەویگ چەوەڕیکریای عراق" وەسفی کرد لەوەر ئەو خزمەتگوزارییە گەورەیل گەشەپیدانە کە لە بەسرە تا کوردستان پیشکەشی کەێد.
عەبدۆکە پاڵپشتی حکومەت هەرێم ئەرا پڕۆژەگە و پابەندبوینی وە دابینکردن خاسترین مەرج ئەرا جیوەجیکردن دووپاتکرد.
لە دیدارەگە گفتوگۆیگ هورید لە ریەیل پڕۆژەگە لە هەرێم کوردستان و خاڵەیل ترانزێت وەرەو سنوور تورکیا و توانای ئابووری و گەشەپیدان هەر وێستگەیگ لەبان ریەگە وەڕیەو چگ.
هەرلیوا لە دیدارەگە باس لە دیدگایل دیاریکردن خاڵی پەیوەندی وەرد تورکیای هاوسا و میکانیزم گریەدان شارەیل لە ریوبان و کڕ ئاسن بە ری سەرەکییەو کرد. کە بوودە مدوو وەدەسهاوردن گەورەترین سوود ئابووری لە پڕۆژەگە، کە بەشدار بوود لە بەرزکردن گەشەپیدان لەو بوارەیلە کە وەپیانەو رەد بوود لەڕی پەیاکردن دەرفەت کار و بیناکردن شار ئابووری و پیشەسازی. یەیش لەوەرئەوە کە ئەو ریە کەفێدە دەیشت ناوەند شارەیل، وەیەوە زەفتکردن و تاڵان و سەرپێچیەیل کەمەو بوود، وەگورەی بەیاننامەی وەزارەت پلاندانان عراق.
لە مانگ نیسان ساڵ ٢٠٢٤ عراق، تورکیا، ئیمارات و قەتەر رێککەفتنیگ چواری لەبان پرۆژەی ری گەشەپدان عراق واژووکردن، وە سەرپەرشتی محەمەد شیاع سودانی، سەرۆکوەزیرەیل عراق و رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆمار تورکیا.
ئامانج رێککەفنەگە بەرزکردن هاریکارییە لە پرۆژەی ری گەشەپیدان ستراتیژی عراق، کە چوار وڵاتەگە کارکەن ئەرا دانان چوارچیوەی خوازیاگ ئەرا جیوەجیکردن پڕۆژەگە.
مەزەنە کریەێد پڕۆژەی ری گەشەپیدان ستراتیژی بەشداری بکەێد لە گەشەی ئابووری و بەرزکردن هاوکارییە هەرێمی و نتودەوڵەتییەیل، وەدەسهاوردن یەکگردن ئابووری و وەردەوامیی ناوەین خوەرهەڵات و خوەرئاوا.
هەمیش پڕۆژەگە بوودە مدوو زیایکردن بازرگانی ناودەوڵەتی و ئاسانکاری ئەرا هاتوچو کاڵا و دابینکردن رێڕەوی نوویگ گواستنەوەی کێبڕکێکار و بەرزکردن خوەشگوزەرانی ئابووری ناوچەگە.
پرۆژەی "ری گەشەپیدان" ری و کڕ ئاسنین کە لە عراقەو وەرەو تورکیا و بەندەرەیلی چوود. ری و کڕ ئاسنین 1200 کیلۆمەتر لە ناو عراق درێژ و وە پلەی یەکەم خوازین لەلی گواستنەوەی کاڵا و چشتە لە ناوەین ئەوروپا و وڵاتەیل خەلیج.