شەفەق نیوز/ ریخریاگ وەخشین ناودەوڵەتی لە راپۆرت ساڵانەی لەباوەت جیوەجیکردن وەسێدارەدان لە جەهان، راگەیان؛ نزیکەی ٩٠٠ کەس لە ساڵ گوزەشتە دریانە سێدارە لەناو ٢٠ وڵات، لە بەرزترین ئاستی لە ساڵ ٢٠١٧ تا ئیسە.

ریخریاگە ناودەوڵەتیەگە لە راپۆرتەگەی وت: ئەو زیابوین تیژە لە شمارەی وەسێدارەدان ک لە ئاست جەهان بویە لە ساڵ ٢٠٢٢، چوودەو ئەرا ئەو زیایبوین گەورە وەسێدارەدان ناوچەی خوەرھەڵات ناوڕاس و باکوور ئەفریقا.

 وتیش: لەی ناوچە شمارەی وەسێدارەدان ک لەلی ئاگاداریمن، وەریژەی ٥٩٪ بەرزەو بویە وە ٥٢٠ جیوەجیکردن وەسێدارەدان لە ٢٠٢١ ئەرا ٨٢٥ وەسێدارەدان لەساڵ ٢٠٢٢.

وتیش؛ ریژەی بەرزیگ رەسیە ٩٣٪ لە جیوەجیکردن وەسێدارەدان لە جەهان، بیجگە وڵات چین، لە ساڵ ٢٠٢٢، لە ناوچەی خوەرھەڵات ناوڕاس و باکوور ئەفریقا جیوەجی کریا، وەگورەی قسەی ئاژانس فرانس پرس.

دیاری کرد ک لە بنمایەی ٨٢٥ وەسێدارەدان لەی ناوچە، ٩٤٪ لەلیان لە دوو دەوڵەت توومار کریان، ک ئیران (٧٠٪) و سعودیە (٢٤٪) ک ئەو دوو وڵاتە چاشیانە وە جیوەجیکردن وەسێدارەدان دویای دادکردن ستەمکاری.

 

ئیران کەفتیەسە وەردەم

ئیران وە ریژەی ٨٣٪ لە جیوەجیکردن فەرمانەیل وەسێدارەدان پارکە توومار کردگە وەچەو ساڵ وەرجە خوەی (٥٧٦ وەرانەوەر ٣١٤)، لە وەختیگ شمارەی وەسێدارەدان لە سعودیە سێ گلە بەرزەو بویە، (٦٥ لە ٢٠١١ ئەرا ١٩٦ لە ٢٠٢٢).

راپۆرتەگە وتیش: شمارەی جیوەجیکردن فەرمانەیل وەسێدارەدان پارەکە لە سعودیە گەورەترین شمارەس لەی وڵاتە وەماوەی ٣٠ ساڵ.

ریخریاگە مافپەروەرەگە لە راپۆرتەگەی باس خەفەتی کرد چوینکە چوار وڵات (ئیران و سعودیە و سەنگافورە و چین) وەسێدارەدان کەسەیلیگ کردنە لەبان تاوانەیلیگ پەیوەندی وە هوشبەری دیرن، لە پیشکەشکردن یاسای ناودەوڵەتی ک قەیەغەی سزای وەسێدارەدان کەێد، بیجگە تاوانە رخبەرەیل ک کوشتن هاناوی.

وەخشین ناودەوڵەتی نیگەرانی خوەی نشان دا چوینکە سعودیە وە تەنیا رووژیگ ٨١ کەس دادە سێدارە.

وتیش؛ و دەسەڵاتەیل ئیرانیش وەردەوام بوی لە سزای وەسێدارەدان جویر کاریگ ئەرا کوشتن و بڕین سیاسی.

راپۆرتەگە وتیش: شمارەی گەورەیگ لە وڵاتەیل، شمارەی وەسێدارەدان کەمترین ئاستە لەی سزا، و مەزەنە کریاگە شمارەیل گشتی راسی نەوون.

لەباوەت وڵات چین، وەخشین ناودەوڵەتی وت؛ لە ساڵ ٢٠٠٩ەو واز لە بڵاوکردن شمارەیل سزای وەسێدارەدان لەی وڵاتە هاوردگە، وتیش؛ ئەو زانیاریە ک وەپیمان رەسێد، باس دەرچگن و جیوەجیکردن سزای وەسێدارەدان لەبان هەزاران کەس ساڵانە کەێد.

باوجی لەبان ئی وینەیل سیا، وەخشین ناودەوڵەتی وت: جەهان پیشکەفتن وەرچەویگ وەرەو پویچەڵکردن سزای وەسێدارەدان کردگە، ک لە ساڵ ٢٠٢٢، شەش دەوڵەت کەفتنە ناو لیست ئەو دەوڵەتەیلە ک وە تەواوی یا وە نیمچەیی واز لەی سزا هاوردنە.

جی باسە ک لە کانوون یەکەم ٢٠٢٢، شمارەیگ بیوەرین لە دەوڵەتەیل ئەندام لە نەتەوە یەکگرتگەیل پشتگیریکردن بڕیار وسیان سزای وەسێدارەدان کردن، وە ئامانج رەسین وە وازهاوردن تەواویگ لەی سزا.