شەفەق نیوز/ توێژینەوەیگ کە لەی دوو رووژە  بڵاو کریاس، دەرخستیە، تونترین ڕەوت زەریا لە جیهان هاتێ خاوەو بوود وەگەرد تاویان یەخ ئەنتارکتیکا و هوشداری دەێد لە کاریگەرییە رخدارەیل ئی سیناریۆ لەبان کەشوهەوا.

 بڕیگ زانا یەکیگ لە هازدارترین سوپەرکۆمپیوتەرەیل ئوسترالیا وەکار هاوردن ئەرا مۆدێلکردن ئەوە کە چوین تاویان پەڕەی یەخین کاریگەری لەبان ڕەوت زەریای جەمسەری باشوور دیرێد، کە رۆڵیگ سەرەکی لە شیوەیل کەشوهەوای جیهان رانێد.

 بیشاخدەتا گەین، زانای زانکۆی مێلبۆرن ئویشێد: زەریاگە فرە ئاڵۆزە و هاوسەنگییگ ناسک دیرێد.

 وتیش: ئەگەر زەریاگە کە جویر بزوێنەریگ کار کەێد بشیوێد، دەرەنجامەیلی رخدار بوون، لەوانە زیایبوین هەڵاوسان کەشوهەوا، سەختەوبوین دیاردە تونەڕەویل لە بڕیگ ناوچە، و زویتربوین گەرمبوین کەشوهەوای جیهان لەوەر داوەزیان توانای زەریایەیل ئەرا رەفتارکردن جویر نوقمبوین کاربۆن.

 ئاشکرا کرد کە رەوت زەریای جەمسەر باشوور جویر "پشتێنەیگ گواستنەوەی زەریا" کار کەێد کە ستوین گەپ ئاو لەبان زەریایەیل هیندستان و ئەتڵەسی و زەریای ئارام کل کەێد.

 تاویان سەرە یەخینەیل "بڕیگ فرەی ئاو شیرین" خەێدە ناو چەمەیل، وەگورەی مۆدێلەگە، یەیش بوودە مدوو ئاڵشتبوین ریژەی نمەک ناو زەریاگە و 

ئەوە سەختەو  کەێد  کە ئاو سەرد  لە ناوەین روی زەوی و قویلایی بجویلێد.

 زەریا رۆڵیگ گرنگ رانێد جویر ڕێکخەر کەشوهەوا و نوقمبوین کاربۆن و ئاو سارد توەنێد بڕیگ زیاتر لە گەرمی لە بەرگەهەواو بمژێد.

 ئەگەر لە ماوەی ٢٥ ساڵ ئایندە ریژەی دەردان گازی ژەهراوی زیای بکەێد، وەگورەی ئەنجام توێژینەوەگە کە لە گۆڤار Environmental Research Letters بڵاو کریاس، رەوتەگە نزیکەی لەسەدا ٢٠ خاوەو بوود.

 تیم توێژەرەیل کە زانایەیل ئوسترالیا و هیندستان و نەرویج هاناوی، دەسنشان ئەوە کردن کە ئەنجام توێژینەوەگەیان پێچەوانەی ئەنجام توێژینەوەیل وەرین کە لەناوی چەودیاریکردن زویتربوین ڕەوت زەریایەیل کردنە.

 توێژەران دووپات لەوە کردن کە نووڕین و مۆدێل زیاتر خوازێد ئەرا فامستن ئەوە کە ئەم. ناوچە چوین کارلێک وەرد ئاڵشتبوین کەشوهەوا کەێد.