شەفەق نیوز/ رووژنامەی بەریتانی ئێکسپرێس بڵاو کرد کە کۆشکیگ سۆمەری کە تەمەنی چوار هەزار و ٥٠٠ ساڵە، کە لەی دویاییە لەلایەن شوینەوارناسەیل لەو ناوچە کە وە “تێلۆ” ناسیاس لە باشوور عراق پەیا کریاس، هاتێ “کلیلیگ” لەناوی بوود کە دەسمیەتی بەێد ئەرا فامستن لەو شارستانییەتە یەکەمەیلە لە میژوو مرۆیی.

 ڕاپۆرتە بەریتانییەگە کە ئاژانس شەفەق نیوز ئەڵگەردانی کرد باس ئەوە کرد کە لە ساڵ ٢٠١٥ەو تیمیگ لە شوینەوارناسەیل بەریتانی هانە کار هەڵکەنین ئەو شوینە کە جاران وە “تێلۆ” ناسیاس، کە شار کوینەی “گیرسو” هاناوی لە دەیشتەیل باشوور عراق.

 لە ڕاپۆرتەگە هاتگە کە سۆمەرییە کوینەیل کە لە نزیکەی ٥٣٠٠ ساڵ وەرجە زایین تا ١٩٤٠ وەرجە زایین، ئەوانە بوین کە بنەڕەت شارستانیەت نوو دانان و هەڵکەنینەیل ئی دواییە لە “گیرسو” بەشداری کردن لە رەسین شوینەوار لە میزۆپۆتامیا تا ئەو سەردەمە.

 لە ڕاپۆرتەگە وتیش: شایستەیی ئی شارستانییەتە وەشیوەیگ سەرەکی پەیوەندی وە پەرەسەنین یەکەم زوان نویسیای و دەرکردن یەکەمین یاسای نویسیای دیرێد، لە وەختیگ هاتێ “گیرسو” وە یەکیگ لە شوینە یەکەمەیل داکاسیان ئایەم دانریەێد.

 لە ڕاپۆرتەگە دیاری کرد کە بەشداری و دەسکەفتەیل سۆمەرییەیل لە بوار هونەر، ئایین، زانست، بیرکاری، تەلارسازی و ڕێکخستن کۆمەڵایەتییش بویە، کە نشانەی بنەمای دروسکردن شارستانیەت ترەک لە ناوچە نەختینەی میزۆپۆتامیا و ناوچەیل دەورگردی کرد.

 وەگورەی ڕاپۆرتەگە، سکرتێر مۆزەخانەی بەریتانیا و شارەزای شارستانیەت کوینەی میزۆپۆتامیا، سێباستیان ڕەی و تیمەگەی ئەوانە بوین کە کۆشک و پەرستگایەیل پەیا کردنە، کە وە “شانازی شارستانیەت” باسی کەن.

 لە ڕاپۆرتەگە لە زوان ڕایەو هاتگە کە شار گیرسو وە "یەکیگ لە گرنگترین شوینەوارەیل جیهان دانریەێد کە تەنیا شمارەی کەمیگ لە مەردم ناسنەی".

 ڕاپۆرتەگە دووپات کرد کە لە ساڵ ٢٠١٥ مۆزەخانەی بەریتانیا و دامەزراوەی گێتی و دەسەڵات گشتی ئەرا دێرین و میرات لە عراق دەسکردن وە دابینکردن بودجە ئەرا هەڵکەنین لە گیرسو.

 لە درویژەی راپۆرتەگە 

 وتیش: مۆزەخانەی بەریتانیا دەسکردیە وە جیوەجیکردن پرۆگرامیگ تایبەت وە عراق لە چوارچیوەی پلانیگ ئەرا دەسمیەتیدان لە رزگارکردن شوینەوارەیل کولتوری لە عراق و سوریا کە وەمدوو پەلامارەیل داعش کەفتنە هەڕەشەی رخداری و فەوتیان.

 ڕاپۆرتەگە دیاری کرد کە هەڵکەنینەیل ئی دویاییە لەی شوینەیلە دەرخستنە کە لە ماوەی نزیکەی سەدەیگ جویر خوەی مەنیەسەو تا توێژەرەیل مۆزەخانەی بەریتانیا رەسینە ئی شوینە، و ئاشکرا کرد کە کە زیاتر لە 100 هەزار تابلۆی میخی لە مەوقەی هەڵکەنین “گیرسو” دراوریاس، لەو وەختە کە یەکەمجار پەیاکریا لە ساڵ ١٨٧٧ لەلایەن شوینەوارناس فەرەنسی ئێرنست دی سارزیکەوڕ و خاس ئاشکرا نەویە کە ئایا شوینەگە هویچ شوینەواریگ گرنگ ترەک هاناوی یا نە.

 لە ڕاپۆرتەگە وتیش: دەرفەتیگ نوو لەوەردەم شوینەوارناسەیل بویە ئەرا رەفتارکردن وەرد شوینەوارەیل گیرسو وەگەرد دەسکردن وە وەکارهاوردن کەرەستەی وەشکین ئاسمانی، یەیش ری وەپیان دا تا بڕەسنە ئامانجەگەیان کە پەیاکردن بینایل ناوەندی و سەرەکییەیل گیرسو.

 لە ڕاپۆرتەگە هاتیە کە ئەو وینەیلە لە ساڵ 2022 لەلایەن فڕۆکەی بێفڕۆکەوان گڕیانە، شوینەیلیگ ئاشکرا کردن کە وەرجەیە دیار نەوینە کە کەفتنەسە ژیر روی زەوی، وتیش دیوارە خشتییەیل کۆشک پاشایەیل هەڵکەنیان ئەوەیش چەسپیا کە شوین بینای ناوەندیی شارە نایابەگەی دیاری کریا، توێژەرەیل زیاتر لە ٢٠٠ تابلۆی میخی لە جیماگەی هەڵکەنین سەدەی نۆزدەهەم پەیا کردن.

 ئەڵگەردان: ئاژانس شەفەق نیوز