ئی شار بويچگه وه‌ربه‌س گه‌ورايگ گرته‌سه خوه‌ی وه‌خاتر ريكخستن ئاست ئاوه‌يل له‌شوون ئه‌وه‌گ وه‌ربه‌سيگ تر ئه‌و كاره ئه‌نجام داو هووكاريگ بوی ئه‌را په‌يابوين ناحيه‌ی وه‌ربه‌س هنديه.
مێژوونويسه‌يل باس له‌وه ئه‌كه‌ن ك ناوچه‌ی وه‌ربه‌س هنديه سه‌ره‌تا جوور ئاواييگ بويچگ دامه‌زرياگه له‌ناونی ساڵه‌يل ١٩١١ – ١٩١٣، دويای ئه‌وه‌يش ك كه‌مه كه‌مه گه‌شه كرد له‌ساڵ ١٠٢١ كريا ناحيه و ناوه‌گه‌يشی له وه‌ربه‌س مه‌قامه ك ساڵ ١٨٨١ ئه‌رای دانرياويد ئه‌را وه‌ربه‌س هنديه تازه‌وه كريا.
باس له‌وه ئه‌كريه‌يد ئی وه‌ربه‌سه دو جار بنيات نرياگه، يه‌كه‌ميان له‌لای باشوور شوون ئيسه‌ی، وه‌لی ئه‌و پرووژه شكه‌ست هاوردگه‌و دوباره له‌ی شوون ئيسه‌يه بنيات نرياگه، ئه‌ويش له‌وه‌ر به‌رزه‌وكردن ريڕه‌و لقه ئاوه‌يل فورات جوور شه‌ت حله‌و ئاو حسه‌ينيه‌و ئاو به‌نی حه‌سه‌ن.
بڕيگ له خيزانه‌يل كورد فه‌يلی نيشته‌جی ئی شاره بوينه‌و به‌شداری كردنه له بنياتناين و ئاوه‌دانكردنی هه‌ر له سه‌ره‌تای دامه‌زرانن ده‌وڵه‌ت عراق يه‌كه‌م تا رووژ ئمڕوو، ئمجا مه‌ردمانيگ ئاگادار باس له‌وه ئه‌كه‌ن وجوود كورده‌يل فه‌يلی له‌ی شاره ئه‌چێده‌و ئه‌را سه‌رده‌م عوسمانی.
له‌ی باوه‌تيشه‌و، حه‌يده‌ر شاكرخان ك پاشمه‌نده‌ی خيزان كويه‌ن شاكرخان دامه‌زرنه‌ر شار وه‌ربه‌س هنديه‌س له باسكردنيگ ئه‌را(شه‌فه‌ق نيوز)وت: كورده‌يل فه‌يلی دامه‌زرنه‌ر ناحيه‌ی وه‌ربه‌س هنديه‌ن له ١٩١٣ و شاگرخان باپيره‌مان له‌و كه‌سه‌يله بويه ك به‌شداری كارايگ داشتگه له ئاوه‌دانكردن و فراوانكردن ناحيه‌گه‌و دی خيزانه‌گه‌مان له‌و وه‌خته‌وه په‌نج خيزان تر له‌لی كه‌فته‌وه‌و شاكرخانيش كار له ناو ئه‌مباره‌يل سه‌ر وه وه‌ربه‌س هنديه كردياد له ساڵ ١٩٣٣ ك ئه‌وسا وه‌و ئه‌مباره‌يله وتيان "به‌نگه‌ڵ"و دوياخريش ئنگليز نه‌خش فريه‌يگ داشت له دروسكردن وه‌ربه‌س دويه‌م.
هاووڵاتی زيا شاكرخان ئه‌ويش باس له‌و خيزان و هووزه‌يل فه‌يليه ئه‌كا ك نيشته‌جی وه‌ربه‌س هنديه بوينه‌و باس له په‌يوه‌نديه‌يليان ئه‌كا وه‌ل هووزه‌يل تر و ئويشيد: كورده‌يل فه‌يلی له هووز ماليمان له ناحيه‌گه په‌يوه‌ندی و هاوپه‌يمانی بته‌ويگ داشتنه وه‌ل ئه‌و هووزه‌يله له‌يرا وجوود داشتنه‌و له‌وانه‌يش: هووز سه‌يده‌يل ئه‌لعه‌بد و له‌ليانيش سه‌يد "ئه‌بو به‌هلوول" خودا ره‌حمه‌تی بكاو سه‌يده‌يل"شه‌ره‌فه"و له‌ليانيش سه‌يد ره‌زين ره‌حمه‌تی، ك وه‌و جووره خيزانه‌يل كورد فه‌يلی له‌و ناحيه ژيان و خاوه‌ن ماڵه‌يل دياری و خاس بوين و له ژن وژنخوازينيشه‌و تيكه‌ڵ وه باقی هووزه‌يل تر بوين له ناوچه‌گه، ئمجا ماڵ حه‌يده‌ر شوكرخان مامۆستای په‌روه‌رده‌يی كويه‌ن له ناحيه‌گه ديار و ناسرياگ بوين له ساڵ ١٩٣٨ و ماڵ عه‌بد عه‌لی شوكرخان و حه‌تحوت شوكرخان و فازڵ شوكرخان و عومران شوكرخان شيرازه‌ی بنه‌مايگ دامه‌زرانن ئه‌را وجوود و بڵاوبوينه‌وه‌ی كورده‌يل فه‌يلی له ناوچه‌گه‌و نه‌خش گه‌ورايگيش داشتن له‌ڕوی كومه‌ڵايه‌تی و خاوه‌ن چه‌نه‌ها پيشه‌ی جوراوجوور بوين و له‌وانه‌يش راوكردن ماسی و باخه‌وانی و كاره‌يل تر.
هاووڵاتی شاكر عومران فه‌يلی ئه‌ويش باس نه‌وه‌يل دوياتر كورده‌يل فه‌يلی ئه‌كا له وه‌ربه‌س هنديه و ئويشيد: هه‌رچه‌نی ناحيه‌گه ژيانيگ ئاسايی له‌تی بويه، وه‌لی كورد فه‌يلی نه‌خش گرينگ له مێژوو ئی شار بويچگه داشتنه‌و داهێنان فريه‌يگ له پيشه‌ی زانست و په‌روه‌رده‌و كاره‌يل تر جوراوجوور ئه‌نجام دانه‌و دی وه‌ل وه‌سه‌رچگن وه‌خت كورده‌يل فه‌يلی تيكه‌ڵ وه پيكهاته‌يل تر كومه‌ڵگای ناوچه‌يی بوينه‌و نه‌وه‌يل تازه‌تر ده‌ركه‌فتنه، وه‌لی هيمان يادوه‌ری فه‌يلی ديرن و شانازی وه‌و ده‌سكه‌فت و وه‌فاداريه‌و ئه‌كه‌ن وه‌ل خوه‌شه‌ويسييان ئه‌را نيشتمان و هيمان مقه‌يه‌تيی له داب ونه‌ريت خوه‌يان و زووانه فه‌يليه‌گه‌يان كردنه.
ج . أ