به‌ڵگه ئه‌را ئه‌وه‌یش ئه‌وه‌سه ك زاناى شوونه‌وارناس سالم ئالووسى له‌ده‌سنویس خوه‌ى ئشاره‌ت وه‌پى كردگه، ئه‌ویش له‌وه‌ختى داوا له‌لى كریاگه چوین باس له‌ناوچه‌یل كوردنشین خوه‌رهه‌ڵات دجله بكا(شوون نیشته‌جى كورده‌یل فه‌یلى)؟
ئه‌ویش له‌جواو پرسیاره‌گه وتگه: ده‌ق ئى لاپه‌ڕه ئویشێد ناوچه‌یل هه‌ڵكه‌فتگ ناونى خانه‌قى و مه‌نه‌لى هویچ وشكانن و كرده‌وه‌یگ شوونه‌وارناسى له‌تیان ئه‌نجام نه‌دریا له‌لایه‌ن ئه‌و شوونه‌واره‌ناسه‌یله ك له‌ناوڕاس سه‌ده‌ى 19 له‌عراق كار كردیان، به‌ڵكوو ئه‌و ناوچه‌یله ته‌نیا وه‌ك مه‌یدانیگ بوین ئه‌را سه‌ردان گه‌شتكردن گه‌شتكه‌ره‌یل و شوونه‌وارناسه‌یل، له‌وانه‌یش:
* سه‌ردان ساڵ 1885 له‌لایه‌ن لژنه‌یگ شوونه‌وارناسى ئه‌مریكى"وولف" له‌په‌یمانگاى شوونه‌وارناسى ئه‌مریكى.
* سه‌ردان ساڵ 1907-1908 لژنه‌ى شوونه‌وارناس هرتسفیلد ئه‌ڵمانى.
* سه‌ردان ساڵ 1925-1927 خوه‌ندگایه‌یل ئه‌مریكى ئه‌را به‌حسكردن خوه‌رهه‌ڵاتىAmerican) schools of oriental Research).
وه‌لى ده‌زگاى شوونه‌وار عراقى له‌ساڵ 1935 شاندیگ یا كلكریاگه‌یلیگ له شوونه‌وارناسه‌یل وه سه‌رۆكایه‌تى "سه‌ید حسێن عه‌ونى عه‌تا فه‌یلى" كلكرد ك یاریده‌ده‌ر وه‌ڕیه‌وبه‌ر شوونه‌وار گشتى بوى و له‌هه‌مان وه‌خت یه‌كیگ بوى له كه‌سایه‌تیه‌یل ناودار ئدارى ك وه وژدانه‌و خزمه‌ت شوونه‌وار كرد له‌عراق، ئنجا ئى شانده دراسه‌ت و شیه‌وكردنیگ ئه‌نجامدا له‌بان شوونه‌وار و نویسریاگه‌یل كویه‌ن تاریخى له‌ناوچه‌یل ده‌وروه‌ر خانه‌قى جوور: ناوچه‌ى بالولا، ده‌روه‌ن گاور، ده‌روه‌ن ستروك، ده‌روه‌ن شێخان. ك دویاخر ئه‌وه ده‌ركه‌فت ئى شوون و ناوچه‌یله تاریخیان چووده‌و ئه‌را سه‌رده‌م سۆمه‌رى و ئه‌كه‌دى.
عه‌دنان ره‌حمان