فەلسەفەکار خوەی ئەو کەسەسە ک پێشێلکارییگ لە مێژوو هویرمان کرد، یا کونایگ لە دیوار بەسیاگ مێژوو دروس کرد، فەلسەفەکار خوەی ئەو بلیمەتەسە ک گرفتەیل سەردەمەگە چارەسەرکرد، هەر کەسیگ ئەوە نەکەێد، وەهیچ شیوەیگ فەلسەفەکار راسییگ نیە، لەیراو دیاردەێد ل فەلسەفەکارە راسیەگان لە دریژایی مێژوو فرە کەمن، چوونکە خوەی پێشکەشیگ ناکاویە ئەرا روزگار، ئەو کەسەگ لەداڵگبوینەگەی بوودە رووداو گەپیگ لە تیشک زاقیگ لە بان ماڵپەڕ مێژوو، ئەرا تا ئی رادە مەزنی کەیمن؟، چوونکە ئەو گرفتەگ نیگەران مەردم کردگە چارەسەرکرد، چوونکە بەسینە مێژوویەگە وازکرد.

ئاشکرایە ک هەر قۆناغیگ لە مێژوو گرفت گیچەڵی خوەی دیرێد، یا بەسین هویرمانییگ دیرێد مەگەر تەنیا فەلسەفەکار مەزنیگ وازی بکەێد، و هەر رووژیگ فەلسەفەکار گەورایگ ئەرامان  دەرنێچوود، و لە دریژایی ٢٥٠٠ ساڵ لە مێژوو فەلسەفە، تەنیا دەور بیس فەلسەفەکار گەورا هاتگە، و ئەوانەیشت توێنیمن تەنیا وەی ناوەیلە ئاشکرا بکەیمن: ئەفڵاتۆن، ئەڕستۆ،  دیکارد، سبینۆزا، جان جاک رۆسو، کانت، هیگل، مارکس، نیچە، هیدگڕ،  وهەمیش هەس لە گرنگی وبلیمەتییان کەمتر نیین، وهەرکەسیگ لەوانە گیچەڵیگ لە سەردەمەگەی خوەی چارەسەرکرد، هەر یەکیگ لەوانە، ئاشکرای راسیە شاریایەگەی سەردەمەگەی کرد، ئەراوە دویای خوەنستنیان هەست کەێ ک گەردونەگە فراوانەو بوی، وتاریکیەگان رووشناوە بوین، و شەوەگان لاچگن.

ئەرا نموونە، سبینۆزا چارەسەر گرفت بنچینەیی یەهودی- مەسیحی کرد، و ئاشکرایە ک ئەوە گەوراترین گیچەڵ مێژووی بوی لەو سەردەمە، و نیگەران  رخبەر ئەو سەردمە کردیاد، ئەرا؟ چوونکە گەلەیل ئۆڕوپا بردیادە ناو جەنگەیل ناوخۆیی ک کوشتار گەورایگ کردیاد، وخوەەی ئەو جەنگەیلە بوی لەناوبەین دوو مەزهەو سەرەکی؛ کاسۆلیکی و پڕۆستاتی.

سبینۆزا چارەسەر گرفتەگە وە فەلسەفە کرد، لە ری وەعەقڵ کردن ئاین و پاکەوکردنی لە ئەفسانەیی و ترەهات، و گشتی چشتەیلیگ کەڵەکەکریاگە لە ماوەی سەردەمەگان، وزاڵ بویەسە ناو مەغز گەلەگە.

ئاین لەلای وەتەنیا قسەیگ کوڵەو بوی؛ باوەڕی وەخودا، خوەشهاتن لە یەکسانی، وهاوکاری راسی وەگەرد هەژار وبەسەزوان و سەرگەردان، ئاین لە چەو سبینۆزا رەفتار خاسە و دەسپاکیە و راسیە و رەوشتە.

ئەراوە  فڕیدێرک لونوار کتاویگ نووساد وەناونشان ( ئەڵاجەویەگەی سبینۆزا) و فرە نووسەر هەمیش لەبانی نووسانن، و ئاشکرای ئەڵاجویەگەی کردن.