هه‌ر له‌و ڕاستا شازاده جه‌لاده‌ت به‌درخان وه‌ل ژماره‌ێگ له ڕوشنهوێره‌یل كورد له ساڵ (1932-1943) گوڤار هاوار ده‌ركردن و كوچ كردگ به‌درخان وه‌كار و چاودێرێ توێه‌نست گوڤاره‌گه بكه‌ێگه قوتابخانه‌ێگ ئه‌ده‌بى و قه‌ڵه‌م شاعره‌یل و ئه‌دیبه‌یل كورد له بان لاپه‌ڕه‌یل گوڤاره‌گه به‌رجه‌سته بكه‌ێگ و گه‌زاف نییه ئه‌گه‌ر بوێشیم (هاوار) وه‌ته‌نیا قوتابخانه‌ێگ بوێه و ڕوڵ گه‌وراێگ داشتێه له زینگه‌و كردن هه‌ست نه‌ته‌واێه‌تى له ناونی جوانه‌یل كورد نیشته‌جاێ دمه‌شق.
حكومه‌ت فه‌ره‌نسا چه‌ندین جارنواى چاپ كردن گوڤاره‌گه گرد و هوكاره‌گه‌ێشێ ئه‌وه بوێ ك جوانه‌یل كورد ، نه‌ك ته‌نیا كومه‌ك جمشت نیشتمانى عه‌ره‌بی سوریه دژ وه فه‌ره‌نساى داگیركه‌ر كردیان ، به‌لكم هاوبه‌شى جمشته‌گه كردن و بوێنه به‌شێگ چالاك له‌و جمشته ، سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌یش ، ڕوشنهوێره‌یل كورد ده‌س له بان ده‌س نه‌نیشتن ، به‌ڵكم له كنار ده‌ركردن گوڤار هاوار ،چه‌ندین كتاو وه‌زوان كوردی چاپ كردن ك بایخ دیاده فه‌رهه‌نگ ومیژوو و زوان و ئه‌ده‌ب كوردی.
بێجگه ئه‌وه‌یش ، جه‌لاده‌ت به‌درخان له ساڵ (1942-1945) گوڤار ڕوناهى ده‌ركرد و له لاپه‌ڕه‌ێ یه‌كمی ، هه‌واڵ جه‌نگ دوێم جه‌هانى چاپ كرد و ئه‌وه‌یش یه‌كم گوڤار كوردى ره‌سمدار بوێ ك بایخ دیاده هه‌واڵ جه‌نگ وه‌شێوه‌ێ وه‌رده‌وام و وه پیته‌یل لاتینی و بێجگه ئه‌وه‌یش بایخ دیاده لاێه‌ن ڕوشنهوێرى و ئه‌ده‌بی و فولكلور كوردی.
هه‌ردو گوڤار(هاوار و ڕوناهی) بوێنه لانك زوان و ئه‌ده‌ب كوردى و ڕوڵ گه‌وراێگ له بڵاوكردن زوان كوردى وه پیته‌یل لاتینى له ناونى كورده‌ێل بازی كردن ، وه‌تایبه‌ت له ده‌ركردن و داتاشین وشه‌یل تازه و سه‌ره‌نجام ئه‌و دو گوڤاره له سه‌رجه‌م ناوچه‌یل كورد نشین له سوریه و ده‌یشت ئه‌و وڵاته ده‌نگ داره‌و و له هه‌ردو گوڤاره‌گه باوه‌ته‌یل مێژوویی ، داب و نه‌ریت ، فولكلور ، و گورانی و په‌ند پێشینان و داستان و شعر و هتد... بڵاو كریاوه.
ئه‌و قوناغه ك باس كریا وه قوناغ به‌درخانیه‌یل ناسریاگه ك ئه‌و خانه‌واده گشت دار و نه‌داریان كردنه قوربانى كورد و كوردستان و خانه‌واده‌گه بوێه ئاڵا ئه‌ڵگر ئازادی و خه‌بات و وه ڕه‌واج داین زانست و مه‌عرفه‌ت ، هوشیارى نه‌ته‌وه‌یی له ناونی ملله‌ته‌گه‌یان بڵاو كردنه‌و.
له‌و قوناغه شار دمه‌شق بوێه ناوه‌ند ده‌ركردن هه‌ردو گوڤار(هاوار و ڕوناهی) ك هه‌ردو گوڤاره‌گه وه‌ل بوێن خه‌باتكاره‌یل كورد ك ده‌سه‌ڵات فه‌ره‌نسه له ناوچه‌یل كورد نشین ئه‌ڕا دمه‌شق كوچ وه‌پێێان كردوێگ ، كاریگه‌رى فه‌ره‌ێگ داشت له بان به‌رزه‌و كردن هه‌ست نه‌ته‌واێه‌تی له ناونی جوانه‌یل كورد له دمه‌شق ، یه‌یش هانیاندا تا یانه‌ێ ڕوشنهوێرى (هه‌نانو) دروس بكه‌ن و سكرتێر یانه‌گه جوانێگ كورد وه‌ناو به‌هادین وانلى بوێ و ئه‌و یانه ژماره‌ێ فه‌ره‌ێگ له جوانه‌یل كورد نیشته‌جاێ دمه‌شق له ده‌ور خوه‌ێ گرده‌و كرد. یه‌كێگ له چالاكیه‌یل یانه‌گه زینگه‌و كردن دوێمین ساڵیاد كوچ دوێایى شازاده جه‌لاده‌ت به‌درخان بوێ ك سكرتێر یانه‌گه ووتارێگ وه‌و بوونه‌وه پێشكه‌ش كرد و جوانه‌یل یانه‌گه‌یش كومه‌ك و هاوكارى وه‌رپا كردن یاده‌گه كردن و په‌ڕوه‌یل سیه‌ىِ بوێچگێگ كردوێنه قه‌ێ سینه جور نیشانه‌ێ ئازیه‌تباری.
دلاور كوردى
ج ك