له‌واقعیگ پڕ له‌ژان و گرفت ، جویر ژان دویره‌وخستن و ته‌عریب و كووچ وه‌پیكردن و مه‌سه‌له‌ى نه‌خوه‌نه‌وارى و زوورم كوردستان پووشا ، ئمجا یه‌كیگ له‌و شاعره‌یلیشه (مه‌لا نامدار)ه ، ك یه‌كیگ بوى له چریكه‌كه‌ره‌یل شار مه‌نه‌لى و له‌هاوڕیه‌یل شاعر (سه‌لمان حلان)و كه‌سه‌یل تر ك له‌ناو چایخانه‌یل شار مه‌نه‌لى یه‌كه‌و گرتیان له ساڵه‌یل چل و په‌نجایه‌یل سه‌ده‌ى وه‌رین جویر شوونیگ رووشنهویرى . وه‌لى ئه‌وه بوى چه‌رخ زه‌مانه ئاڵشت بوى له‌بانیان و گشت ئه‌و دیدار و دانیشتنه‌یله له‌و شوونه‌یل رووشنهویریه له‌هویره‌و برد و خه‌م و خوسه‌ى كووچكردن و كاولكارى شاره‌یلیان هاورده شوونى . له‌باوه‌ت مه‌لا نامدار شاعریش ، وه‌گووره‌ى یادگاریه‌یلى ئه‌وه نیشانده‌یگ ك له‌ناونى ساڵه‌یل (1898 – 1907) له‌شار مه‌نه‌لى هاته‌سه دونیاو له 14 / 10 / 1982 وه‌نه‌خوه‌شى سه‌ختیگ له‌به‌غداى پایته‌خت گیان له‌ده‌سدا .
مه‌لا نامدار سه‌رڕشته‌ى فره‌یگ داشت له ئه‌ده‌ب كوردى و فارسى و عه‌ره‌بى و توركى ، وه‌رگرتن زانستى له‌بان ده‌س مه‌لایه‌یل هووكاره بویه ك جویر مه‌دره‌سه‌یگ ئیسه‌ى خوه‌مانه‌سه ، وه‌ل ئه‌وه‌یشا كار ئه‌ڵه‌وگه‌ردانن (ترجمه) كردگه له قایمقامیه‌ى مه‌نه‌لى و هه‌ردوگ لایه‌ن عراقى و ئیرانى متمانه وه ته‌رجوومه‌گه‌ى داشتنه له عه‌ره‌بیه‌وه ئه‌را فارسى و له‌هه‌مان وه‌خت وه‌چه‌واشه‌یشه‌وه ، ئه‌یه بیجگه ئه‌وه‌ك مووته‌رجم تایبه‌ت خود قایمقامیش بویه .
مه‌لا نامدار ، زیاتر له 16 ده‌سنویس شعر فارسى داناگه ، وه‌لى وه‌داخ فره‌یگه‌وه هویچ له‌و ده‌سنویسه‌یله نه‌مه‌ندگه ته‌نیا (3) ده‌سنویسى نه‌وگ . له‌باوه‌ت شعره‌یل كوردییش فره دیریگ و له‌ڕى ئێزگه‌ى كوردى به‌غداوه له‌شوون شووڕش 14ى ته‌ممووز 1958 شعره‌یل فره‌یگى په‌خشكریا . مه‌لا نامدار گرینگى یا ئه‌همیه‌ت فره‌یگ وه مه‌یدان ره‌سانن یا ئعلامى نه‌یا جویر گووڤار و ڕووژنامه‌یل ته‌نیا ئێزگه‌ى به‌غدا نه‌وگ . ئمجا جویر ئه‌وه‌ك یوسف كوڕى ئویشیگ : گوایا مه‌لا نامدار باوگى به‌عزه جاریگ شعره‌یلى له‌بان پاكه‌ت جغاره نویساگه له‌وه‌ختى چیه‌سه‌ڕا ئێزگه‌و له‌ناو سه‌یاره‌ى پاس خوه‌نسته‌سه‌ى ئه‌را مه‌ردم . وه‌لى له‌باوه‌ت داناین شعره‌یلى وه زوان فارسى ، ئه‌دیبه‌یل فره‌تر گرینگى یا ئه‌همیه‌ت وه‌پى دیان له‌وه‌خت خوه‌ى ، له‌وانه‌یش : شاعر گه‌وراى مسرى (ئه‌حمه‌د رامى) . له‌باوه‌ت په‌یوه‌ندى كوومه‌ڵایه‌تییشه‌وه ، له‌وه‌ر ئه‌وه‌ك ده‌س باڵایگ داشت له‌داناین شعر كوردى و فارسى و عه‌ره‌بى و توركى ، یه‌یش بویه كه‌سایه‌تییگ ئه‌ڕاى ، هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌یش سه‌فیر ئه‌فغانى چه‌ن جاریگ وته‌سه‌پى سه‌ردان ئه‌فغانستان بكا له‌وه‌ر خاتر به‌شداریكردن له گۆنگره‌یل شعرى و ئه‌ده‌بى ، چوینكه جویر ئه‌وه‌ك زانیم زوان فارسى زوانیگ بنه‌ڕه‌تیه له ئه‌فغانستان .
مه‌لا نامدار هویچ وه‌ختیگ نه‌گه‌ردیه شوون ناوبانگى و پویلا ، چوینكه ساڵ 1950 له‌مه‌نه‌لى ده‌رچى و چیه به‌غداو له‌ورا قاوه‌خانه‌یگ دانا له‌ناوچه‌ى (گه‌هوه‌ت شه‌كه‌ر) نزیك (باب ئه‌لشێخ)و دویاى ئه‌وه‌یش جیواز بوى ئه‌را قاوه‌خانه‌یگ تر له‌ناوچه‌ى سه‌ید سوڵتان عه‌لى . چایخانه‌یل مه‌لا نامدار منستیاگه شوون رووشنهویرى و شعرى و هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌یش شاعره‌یل فره‌یگ له‌وه‌خت خوه‌ى وجوود له‌تى داشتن و له‌وانه‌یش شاعر كورد (دارى سارى) . له‌مه‌یدان شعریشه‌وه مه‌لا نامدار هه‌میشه شعره‌یل سیاسى و عرفانى و وژدانى وتیاگ و هویچ شاعریگ وه‌رجه خوه‌ى شعر نه‌یاشتگه وه‌چوار زوان جووراو جوور ، وه‌لى وه‌داخه‌وه گشت دیوانه‌یلى گوم بویه . وه‌لى له‌باوه‌ت دیوانه‌یل كوردى و عه‌ره‌بیه‌گه‌ى ، جویر ئه‌وه‌ك یوسف ئویشیگ : له‌شوون ده‌سڵاتگرتن به‌عس له‌بان ته‌خت حوكم له‌ساڵ 1963 گشت ئه‌و دیوانه‌یله دڕینه‌و نوقمى كردنه ، چوینه شعره‌یلى باس له‌تاریفداین بارزانى نه‌مر كردگه‌و بیجگه ئه‌وه‌یش باس له‌شووڕش 14ى ته‌ممووز 1958 كردگه وه‌سه‌ركردایه‌تى عه‌بدولكه‌ریم قاسم ، ئمجا مه‌لا نامدار وه‌ل ئه‌وه‌یا ك به‌هره‌ى شعرى داشت ، له‌هه‌مان وه‌خت سوارخاس بوى و هه‌میشه حه‌ز له‌سوارى و ڕاوكردن كردیاگ.