مه‌ينه‌تييه‌يل دۆنيا نجاتی بويه‌و ڕه‌نج و شه‌كه‌تييه‌يلی وه‌خشاسه خاك، ئه‌و له خاكيگ سه‌ره‌وناس ك عاشقانه دڵ وه‌پی به‌ساويد، هه‌ر وه‌وجووره‌گ وتيه:
ئه‌ر خوسره‌و بووم ده‌س وه جامه‌وه
ئه‌روام گل مه‌خوه‌ی وه ئيلامه‌وه
وه‌لی محه‌مه‌د نه ته‌نيا عاشق ئيلام، به‌ڵكم عاشق گشت شوينيگ بوی ك كورد له‌تی هه‌ناسه بيه‌ێد، وه‌جووريگ ك ئه‌زره‌ته‌مه‌ن ئه‌وه بوی ك پاشمه‌نه‌ی وه‌خاكبوی جه‌سه‌ی، بپشننه‌بان ناوچه‌يل كوردنشين:
گه‌رتم به‌ن وه‌ده‌س باێ شه‌ماڵه‌وه
تا به‌ێگه‌ی وه زێد كورده‌ماڵه‌وه
وه‌لی بيگانه، وه‌ل ئی هه‌مگه‌ی هه‌س و تامازرووييه ساڵه‌يل فره‌يگ له‌ناومان ژيا و شعر وتياد و ئه‌زره‌ته‌مه‌ن چاپبوين ديوانه شعريه‌گه‌ی بوی، ئاره‌زوويگ ك ساڵيگ له‌شوون ماڵئاوايی كردنی له دونيای فانی وه‌ديهات.
شاعر له به‌يتيگ له شعره‌گانی، ناو خوه‌ی ناسه (وه‌لی بيگانه)، له‌وه‌رئه‌وه‌گ ساڵه‌يل فره‌يگ له قه‌سر شيرين و ته‌ێران و كرماشان، دوير له كه‌سوكار و ياره‌يلی ژيان وه‌سه‌ر بردويد.
له‌ی پێشه‌كييه ژيان شاعر، شوونه‌وار و شعر و ناوه‌ڕۆك و زووان شعری وه‌لی محه‌مه‌د خرياسه وه‌ر باس و له‌يه‌كه‌وداين زانستی. ئه‌ی باوه‌ته وتاريگ باوه‌ڕوه‌پی كرياگه ئه‌را ناسين شاعر ناوبرياگ.
چوارچيوه‌ی شعر وه‌لی محه‌مه‌د زياتر له‌بان شيواز خشته‌كيه ك ناوه‌ڕۆك شعره‌يلی له لاڵكيان(مناجات)، باس سرووشت، ده‌ربڕين خه‌م غه‌ريبی، شعره‌يل حه‌ماسی و له‌ناخ دڵ ده‌رچگ و باوه‌ته‌يل تره ك له كانزای هه‌س و دڵسووزی و ڕاسی و شه‌يدايی سه‌رچه‌وه گرتگه‌و وه‌ل وشه‌يل زاره‌كی و مه‌عنه‌وی تێكه‌ڵ بويه. زووان شعری شاعر تا ڕاده‌يگ ها ژير كاريگه‌ری زووان ئه‌ده‌بی كوردی كويه‌ن يا كوردی گورانی. بيجگه له‌و هه‌مگه ك وتم" آن"يگ له شعره‌يلی هه‌س ك جوانييگ وه‌خشێده پيان و ئه‌ی" آن"ه ته‌نيا وه ده‌سمه‌ێه‌ت به‌ختيگ خوداوه‌پيدرياگ له بڕيگ له ئاسه‌واره‌يل ئه‌ده‌بيی په‌يا كريه‌ێد.
وه‌ختيگ له‌ناو ئينته‌رنێت مينه‌ی باوه‌ته‌يليگ له‌باره‌ی مامۆستا كرديام، چه‌وم كه‌فته تاريفه‌وداين فره‌جوان شاعر قه‌دردار(كاكائی) ك له خه‌م هجران وه‌لی بيگانه نويساويده‌ێ و وه باوه‌ڕم نه‌قڵ كردن پارچه‌يگ له‌لی خالی له خوه‌شڕه‌فتاری نه‌ود. به‌رنامه‌يگ وه مه‌هانه‌ی ناسانن ئه‌و كه‌سايه‌تييه‌يله‌گ مايه‌ی شانازين ئاماده كردم وه مه‌به‌س ناسانن وه‌لی محه‌مه‌د ئوميدی و وه‌خاتر (فه‌تحنامه‌ی مه‌ێمگ)، ناوی نامه "فرده‌وسی ئیلام ". وه‌پاداگردی له كاروه‌ده‌سه‌يل وه‌خت راديو و ت‌لوزيون ئيلام، ته‌نانه‌ت تواستم قۆتاننه‌يليشی تومار بكه‌ن ك هه‌ناسی گه‌نجينه‌ی زووان داڵگی و ميرات ڕووشنهويری ميلكانمانه. شه‌ويگ ك وه‌رانوه‌ر وه كووچ يه‌كجاری مامۆستا شه‌هريار بوی وه‌ل (شمس آل احمد) چيمن ئه‌را ماڵيان له ده‌وروگرد باشوور ڕووژئاوای ته‌ێران؛ سه‌فای دڵ و خوه‌شڕه‌فتاری هه‌ڵقوڵياويد و شوور و شه‌وق ميواندار، وه‌جووريگ بوی ك ميوانه‌يل ناچار كرد تا دۆكۆت شه‌وار بنيشنه قسه‌وباس و ده‌مه‌ته‌قه كردن. خوادای بيامرزێ ك خاون ده‌روينيگ پاكتر له كانيه‌يل زوڵاڵ زێدم بوی و ناوی هاوپای مانشت و قه‌ڵاقيڕان و كويه‌ێ كه‌ور(كبيركوه) له نيشتمانمان بمينيگ. وه‌لی محه‌مه‌د وه‌ل ئه‌وه‌گ گه‌نجينه‌ی زووان داڵگی و له خه‌ياڵ به‌سان و خوه‌شڕه‌فتاری قسه‌كردن شاعريگ كه‌م وينه بوی، كارگه‌ر ساده‌يگ كۆمپانيای كارتوون دروسكردن بوی! وه‌زووانيگ ساده‌تر بويشم ئه‌را خزمه‌تكاره‌يل ڕووشنهويری پارێزگاگه‌مان، پاسه‌وان كارخانه‌يگ بوی. هه‌رچه‌ن زانم ئسبات ئيجووره گه‌وراييه‌يليگ تا ئيسه‌يش له ميلكانم سه‌خت و مه‌حاڵه. وه‌لی محه‌مه‌د عاشقيگ ڕه‌سه‌ن خۆزماڵی بوی وه‌ل نگارگه‌ريگ مه‌يلكيش خه‌ياڵ. مووسيقی زووان له شعر وه‌لی محه‌مه‌د سه‌رسويڕهاوه‌ره. له‌يه‌كچگنه‌يل و نموونه‌يی(تشبيهات و تمثيل) كه‌م وينه‌ی و زانست ويژه‌يی و باوه‌ڕی، جی ده‌سخوه‌شی و ئافه‌رين وتنه. نيه‌زانم ئه‌ی هه‌مگه‌گ وتم به‌سه تا وژدانه‌يل چه‌ووه‌خه‌و ڕووشنهويری ميلكانم له خه‌وا بكه‌يگ يا نه؟ ئيمه كافر نعمه‌تی بويمن. ئه‌و داشتيمن وه‌لی تا ئه‌و ڕاده له‌خوه‌مان دويريه‌و خستيمن ك نازناو "بیگانه" وه‌خوه‌ی گرد، له وه‌ختيگ ك ئيلام ئه‌را ئه‌و جوور شه‌مس ئه‌را مه‌ولانا بوی. ڕووح بيگه‌رد ئه‌و پير پاكه ئاخری وه شه‌مسه‌گه‌ی ڕه‌سی و ئيسه له دڵ خاك خه‌فتگه ك له ناخ دڵه‌و عاشقی بوی. ئه‌را ئه‌و ئيلام نرخدارتره له‌وه‌گ جام جه‌م، ئانيگ وه خوه‌ی بخه‌ڵه‌تنيگه‌ی و ڕووحی له ياد ئيلام خافڵ بكه‌يگ.
ڕووحی شاد و يادێ هه‌ميشه زينگ...