نيه‌وگه به‌شداريكه‌ر و هاوكار ده‌وڵه‌ت و سۆفيه‌يل سه‌رده‌می وه‌ناو خه‌لافه‌ت ده‌وڵه‌ت ئه‌مه‌وی عه‌باسی وه ناشه‌رعی زانيگ و دووسايه‌تی وه‌ل پياگه‌يل گه‌ورای ئه‌و دو ده‌وڵه‌تا نه‌ياشتن و خوه‌يان دوير گرتن و قانجاز له‌و رووشنايی و ئاگره‌يليشه نه‌كردن ك ده‌وڵه‌ت له‌شوونه‌يل گشتی كرديانه‌وه‌ی و ئه‌حمه‌د كوڕ حه‌نبه‌ل وه‌گشتی فه‌توای حه‌رامكردن ئه‌و جووره ئاگر و رووشناييه داويگ ، بيجگه ئه‌وه‌يش ده‌وڵه‌ت له‌ديد سۆفيگه‌ری ئسلاميه‌وه جه‌نگه‌و روی وه‌ڕوی بوينه‌وه‌يشی ئه‌رك بان شانه‌و هه‌ر له‌ی ئه‌ڕای چوينه‌وه سۆفيگه‌ری ئسلامی ده‌ور باڵايگ دينه ئه‌را هانداين مه‌ردم دژ رژيم و ده‌سڵاته‌يل ئسلامی دكتاتۆر وه‌ك ئه‌مه‌وی و عه‌باسی .
٢- خه‌ت عرفانی : ئی خه‌ت ته‌سه‌وفه گرينگی يا ئه‌هميه‌ت داسه عرفان و فه‌لسه‌فه ، وه‌لی دوباره هه‌ر دژ ئه‌وه بويه ك وه‌ناو دين پيرووز ئسلامه‌وه ، دين و مه‌زه‌وه‌يل تر سه‌ركوت بكريه‌ن و هه‌ق دينی مه‌ردمه‌يل غه‌يره ئسلام ژيرپا بكريه‌يگ و هه‌ر له‌ی باوه‌تيشه‌وه (ئبن عه‌ره‌بی و عه‌بدولكه‌ريم جيلی و ئبن سه‌بعين و مه‌عه‌ری) ده‌ورا گه‌ورايگ داشتنه ، وه‌لی (حه‌للاج و بوستامی و عه‌بدولقادر گه‌يلانی) زياتر دژ ديارده‌ی فه‌قيری و چه‌وساننه‌وه‌ی كوومه‌ڵايه‌تی بوينه ، وه‌شيوه‌يگ گشتييش فكرمه‌نه‌يل سۆفيگه‌ری وه‌رگری يا دفاع له ئازادی هوير و دين كردنه‌و له‌و باوه‌تيشه‌وه ئبن عه‌ره‌بی له شعريگی باس ئه‌وه كردگه ك له‌وساوه ريڕه‌و سۆفيگه‌ريه‌تی ديه‌سه‌وه دڵی له‌يوا له‌لی هاتگه بووگه كه‌نيسه‌يگ مه‌سيحی و بتخانه‌ی بتپه‌رسه‌يل و له‌وه‌ڕگای ئاسكه‌يل و كوچگ سيه‌ی حاجيه‌يل و ئايه‌ته‌يل مووسا ....هتد ، شايه‌ن باسه ك ئبن عه‌ره‌بی ئاشق دويه‌تيگ فره جوان بوی وه‌ناو (نزام) ك دويه‌ت ئيمام مه‌ككه بويه‌و قه‌يريگ سه‌رچه‌وه‌يش ئويشن ميرزاده‌يگ ديمه‌شقی بويه ك قه‌يريگ شعر جوان ئاشقانه ئه‌رای نويساگه .
هويروڕای تر باس له‌وه كه‌ن و ئويشن : سۆفيگه‌ريه‌تی جياس له‌شه‌ريعه‌ت و بيجگه ئه‌وه‌يش سۆفيگه‌ريه‌تی ئسلامی له ئه‌نجام ئه‌وه په‌يا بويه ك ناسيۆناليزم عه‌ره‌بی جڵه‌و فه‌رمانڕه‌وايی ده‌وڵه‌ت ئسلام گرتنه ده‌س و دين پيرووز ئسلام كردنه هووكاريگ ئه‌را داگيركردن وڵاته‌يل و چه‌وساننه‌وه‌ی ملله‌ته‌يل و تاڵانكردن ماڵ و دارايی ه‌و ناوچه‌و شوونه‌يله ك عه‌ره‌ب نه‌وين . ئمجا وه‌ختی ئيمه تاريخ دو ده‌وڵه‌ت گه‌وراهيز وه‌ك ئه‌مه‌وی و عه‌باسی خوه‌نيمنه‌وه ، ئه‌رامان ده‌ركه‌فيگ ك چوين ئه‌و دو ده‌وڵه‌ته ئسلام وه‌ك په‌ياميگ پيرووز ئاراسته‌ی مه‌ردمان تر نه‌كردنه ، به‌ڵكوو وه‌ك گورزيگ هاوردنه‌سه‌ی كار ئه‌را دزی و تاڵانكردن و كوشاننه‌وه‌ی كلتوور و شوناسنامه‌ی ئه‌و ملله‌ت و نه‌ته‌وه‌يله ك عه‌ره‌ب نه‌وينه‌و ئه‌را ئی مه‌به‌سيشه په‌لامار سه‌ده‌ها وڵات وه‌ك هندستان و تاجيكستان و ئه‌رمه‌نستان و گورجستان و توركستان و كوردستان و خوه‌راسان و سه‌قه‌لياو ئه‌سپانياو شوونه‌يل تر دانه‌و سه‌ده‌ها هه‌زار ژن و دويه‌ت و مناڵ ده‌سگير كرديان و هاورديانه‌يان و له‌بازاڕه‌يل به‌غداو به‌سره‌و قاهيره‌و شام و مه‌ككه و مه‌دينه هه‌ڕاجيان كرديان و هه‌تك وه‌پيان كرديان . دی وه‌ی جووره له‌ڕی ئی لادين و پاشيلكاريه‌يله ريڕه‌ويگ تر په‌يا بوی له روی وه‌ر ئسلام ك ئه‌ويش ته‌سه‌وف بوی ، ئمجا له‌و سه‌رده‌مه‌و له‌وه‌ر خاتر قورتاربوين دين ئسلام له تووڕ شه‌ريعه‌ت ، په‌يابوين ريڕه‌و سۆفيگه‌ری فره خواست بوی ، چوينكه پياگه‌يل شه‌رع و دين زوورميان مل چه‌مانن ئه‌را ده‌سڵات و فه‌توای وه‌رده‌وام ديان ئه‌را كار ره‌واو ناڕه‌وای خه‌ليفه‌يل و ئه‌وه‌ك سه‌رپيچی بكرداگ وه‌ك ئه‌حمه‌د كوڕ حه‌نبه‌ل وه‌ئازاره‌وه كوشتيانه‌ی .